Terugblik tien jaar Duurzame 100

Tien jaar geleden verscheen in dagblad Trouw de eerste lijst van honderd mensen die zich dag in dag uit inzetten voor een betere wereld. Die Duurzame 100 bestaat inmiddels tien jaar en is een begrip geworden. Deze lijst maakt ieder jaar zichtbaar welke grote groep mensen Nederland in beweging brengt.

Beweging in beeld

In een interview met Pakhuis de Zwijger vertelde Bijlo waarom de Duurzame 100 belangrijk is. ‘De krant heeft niet als doel om de wereld beter te maken, maar om aandacht te geven aan onderwerpen die die aandacht verdienen. In 2009 zijn we begonnen, Nederland was toen gezakt op allerlei lijstjes wat betreft duurzaamheid. We vonden toen dat we beter in kaart moesten brengen wat er wél gebeurde op het gebied van duurzaamheid: duurzaamheid zichtbaar maken. De lijst is zo een aanleiding voor belangrijke journalistieke verhalen: de thermometer van de duurzame stand in Nederland.’

Rode draad

Duurzaamheid.nl nam de lijst van de afgelopen jaren eens onder de loep. Wat is de rode draad in tien jaar tijd? De eerste jaren werd een groot deel van de lijst gevuld met multinationals, maar in de jaren daarna ontstond er ook meer ruimte voor kleinere organisaties en ondernemers. Duurzame energie is een thema dat tien jaar geleden nadrukkelijk de aandacht kreeg. En zo is voeding een onderwerp dat de laatste jaren steeds belangrijker wordt. Er is meer aandacht voor initiatieven die inspelen op plantaardig eten, biologische landbouw en het voorkomen van verspilling. Ecologie kwam de laatste jaren in opmars met Willem Ferwerda en Louise Vet als winnaars in respectievelijk 2016 en 2018. Niet voor niks, want ecologie leert ons hoe alles met elkaar samenhangt. Dat je economie en natuur niet van elkaar los kunt zien en dat een gezond ecosysteem een voorwaarde is voor een welvarende economie. Duurzame doener Marjan Minnesma won maar liefst drie keer achter elkaar. Zij ziet zichzelf als duurzame ondernemer met een missie. Met Urgenda laat Minnesma zien dat het sneller kan en moet en werkt zij mee aan de oplossingen.

Tien jaar in de lijst

Honderden mensen veroverden de afgelopen tien jaar een plek in de lijst. En duizenden mensen die met dezelfde passie werken aan een mooiere wereld net niet. De lijst is niet uitputtend. Al die mensen brengen Nederland in beweging en die beweging wordt door de lijst zichtbaar gemaakt. De meeste aandacht gaat uit naar de winnaar zonder daarmee een tekort te willen doen aan de rest van de mensen in de lijst. Wie staat er bijvoorbeeld al tien jaar lang in de lijst? Nadat Minnesma driemaal op rij won is een regel ingesteld dat voormalig winnaars het jaar daarna niet meer meedoen met de verkiezing, maar in de jury terechtkomen. Dat heeft tot gevolg dat zij niet al tien jaar op rij worden vermeld. Dat geldt wel voor vier andere duurzame visionairs: hoogleraar Jan Rotmans, architect Thomas Rau, hoogleraar Klaas van Egmond en ondernemer Anne-Marie Rakhorst. De jury oordeelt dat zij zich telkens opnieuw uitvinden en een continue bijdrage leveren aan een duurzamer Nederland. Al schommelen sommigen wat op en neer, het is een opmerkelijke prestatie om steeds vermeld te worden tussen al die duurzame doorzetters.

Samenwerken belangrijker dan winnen

Sinds vijf jaar is er ook de Duurzame Jonge 100. Een overzicht van honderd jonge ondernemers, professionals en studenten die aantonen dat een duurzame toekomst mogelijk is. Het is nadrukkelijk géén ranglijst, omdat het juist draait om samenwerken en elkaar versterken. Het zijn allemaal koplopers die een podium verdienen met hun slimme en inspirerende ideeën op het gebied van duurzaamheid. Een van die 100 is de 27-jarige Thiëmo Heilbron. Met Fawaka streeft hij ernaar om kinderen en jongeren van alle etnische achtergronden en opleidingsniveaus te betrekken bij de maatschappelijke én groene uitdagingen van deze tijd. Heilbron constateerde vorig jaar dat
de duurzaamheidsbeweging nog niet zo divers is. Fawaka analyseerde de Trouw Duurzame 100 in 2017 en concludeerde dat het vooral een weinig etnisch diverse lijst is met hoogopgeleide 50+’ers. En sociale inclusiviteit is nou juist een belangrijk onderdeel voor een echt duurzame samenleving. ‘Als we de hele samenleving willen vergroenen, moeten we ook iedereen bij het debat betrekken. Wit en zwart, jong en oud, vrouw en man, fietsenmaker en filosoof’, was de oproep van Heilbron.

Nét niet

Iemand die jaren in de top tien stond, maar nét niet nummer één werd, is Wubbo Ockels. Misschien wel dé duurzame pionier die zich tot aan zijn dood in 2014 als bekende Nederlander inzette voor de toekomst van de aarde. In zijn open brief aan de wereld deed hij een oproep om als mensheid samen te werken om tot een betere richting te komen. We moeten bewust zijn van wat de aarde voor ons betekent en dat we de aarde moeten beschermen. ‘Het is een prachtige planeet, waar we niet zonder kunnen. We zijn allemaal astronauten van het Ruimteschip Aarde’, aldus Ockels in zijn afscheidsbrief waarmee hij velen in het hart raakte. Het gedachtengoed van Ockels is nog springlevend: wees zuinig op onze aarde.

Samenwerken aan een betere wereld

Het samenstellen van lijsten zoals de Duurzame 100 draagt misschien niet direct bij aan het verbeteren van de wereld, maar het is belangrijk omdat al die honderden pioniers stuk voor stuk een voorbeeld en een inspiratiebron zijn voor anderen. Samen maken zij zichtbaar dat het ook anders kan. Het delen van succesvolle oplossingen helpt om tot versnelling te komen. Door het zichtbaar te maken ontstaan nieuwe samenwerkingen waarbij kennis en ervaringen worden gedeeld. En het vormen van goede partnerschappen is niet voor niets het laatste, maar niet minst belangrijke werelddoel (SDG 17: partnerschappen voor de doelen). Samenwerken is de basis voor het bereiken van alle doelen voor een mooiere wereld voor iedereen.

In het Duurzame 100-dossier op de website van Dagblad Trouw staat het volledige overzicht van de 100 groenste denkers en doeners. Ook staat er een artikel over de trends in de Duurzame 100 en interviews met genomineerden die de lijst nét niet haalden.