Consumentencollectief eso-x: geen korting maar impact

De verduurzaming van Nederland en de wereld versnellen. Dat is de missie van Ivana, Max en Peter, drie PhD’s van de TU Eindhoven. Consumenten kunnen volgens hen een grote rol spelen in deze versnelling: door krachten te bundelen en samen slimme duurzame keuzes te maken. Maar hoe maak je die écht slimme en duurzame keuzes als consument in een complexe wereld die veel misinformatie bevat en niet altijd transparant is? En hoe verenig je jezelf met andere consumenten wereldwijd? Het antwoord daarop is Earth System Optimizer, oftewel eso-x.

eso-x is een consumentencollectief dat keuzehulp biedt gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en informatie. Consumenten uit alle landen kunnen lid worden voor een bedrag van 120 euro per jaar. Voor dit bedrag kunnen leden putten uit de kennisbank vol wetenschappelijke informatie, vertaald naar begrijpelijke taal. Daarnaast vindt men er een keuzehulp, waarbij op productniveau (bijvoorbeeld energie, pensioen of verzekeringen) helder uiteengezet is wat de meest duurzame keuze is. Wederom op basis van wetenschappelijk onderzoek. Last but not least maak je als lid deel uit van het consumentencollectief, dat versterkt je impact enorm door samen te onderhandelen met grote bedrijven en overheden.

United People is heilige graal

Met name het concept van United People ziet de club als heilige graal. ‘Samen staan we sterker. Als we dat combineren met samen slim geld uitgeven verandert er fundamenteel iets in de relatie tussen consumenten en bedrijven en consumenten en overheden. Wij geloven dat dit de wereld kan verbeteren.’

Aan het woord is Peter Rindt, een van de drie kompanen van eso-x. Hij splitst het topic duurzaamheid op in twee variabelen: een technische en een maatschappelijke. Met dat laatste doelt hij op de rol en invloed van de gewone mens op de verduurzaming van de wereld. ‘Wij richten ons specifiek op het menselijke aspect. We geloven namelijk dat we een nieuwe manier moeten vinden om met iedereen op aarde samen te werken. In onze ogen moeten we een beweging van mensen vormen die direct samenwerken zonder dat overheden om de haverklap de goede plannen vetoën.’

Want van alle spelers in het veld, denk aan burgers, bedrijven, overheden, onderzoeksinstituten et cetera., ligt de centrale rol nog steeds grotendeels bij de overheden. ‘Zij maken de wetten, heffen de belastingen, en geven de subsidies. En hoewel die overheden internationaal ook samenwerken, denk aan de VN, spelen er toch altijd nationale belangen die bepaalde vooruitgang dwarsbomen. Dat is problematisch voor een echte globale aanpak van duurzaamheid. En daar een nieuwe manier van samenwerken voor vinden, dat is wat eso-x doet in vorm van het consumentencollectief.’

Geen korting maar impact

De start-up schat in dat duurzame consumenten verantwoordelijk zijn voor twintig procent van de wereldeconomie. ‘Als je die collectief verenigt heb je door samen slim geld uit te geven een supertactiek om invloed uit te oefenen.’ Rindt doelt op de onderhandelingspositie die je als collectief hebt. ‘Stel je gaat dan naar een energieleverancier en zegt “We willen wel klant worden, we hoeven géén korting maar willen wel dat je dát geld in een duurzaamheidsproject steek”, dat is krachtig.’

Wetenschap wordt toegankelijk

Naast het concept van mensen die samen slim geld uitgeven en een onderhandelingspositie kunnen pakken zet eso-x scherp in op informatievoorziening door middel van een keuzehulp. Maar dan eentje die volledig gebaseerd is op wetenschappelijke informatie. ‘Er is zo ontzettend veel onderzoek gedaan naar duurzaamheid, maar het grootste deel van de resultaten is eigenlijk nog niet beschikbaar voor de consument. Terwijl die kennis juist zo veel bij kan dragen als je echt iets wil veranderen.’

Het doel van eso-x is om de wetenschappelijke kennis die er is beschikbaar te maken voor de samenleving. ‘Dat doen we via een kennisbank met artikelen en video’s, en interactief via live sessies en podcast.’

In het proces ontdekte het team achter eso-x dat zelfs bij de grootste bedrijven, denk aan de grote energieleveranciers van ons land, het gebruikmaken van wetenschappelijke onderzoeksresultaten soms lastig is. ‘Het kost veel tijd om in onderzoeken te duiken. Daarnaast wordt de samenhang tussen verschillende gebieden, zoals biodiversiteit en energie, niet altijd gezien. Bedrijven kunnen daar hulp bij gebruiken. Als wij toch in de materie duiken voor consumenten, kunnen we net zo goed ook bedrijven helpen. Naast onderhandelingen over investeren in duurzame projecten, zetten we dan ook in op een constructieve relatie met bedrijven.’

Het verschil maken met laaghangend fruit

De ultieme droom van de start-up – een internationaal consumentencollectief worden – is vrij ambitieus. ‘We zijn nu nog klein. Onze eerste stap is dan ook leden werven, we tellen er nu zo’n vijftig in Nederland. Dan moeten we groot worden en op grote schaal nuttige informatie verstrekken. Daar is mankracht voor nodig.’ Op korte termijn publiceert de club de eerste duurzame en wetenschappelijke energie ranking. Dat is de proef op de som: goed onderzoek en goede inhoud; dat spreekt hopelijk mensen aan. Andere consumentenproducten waar ze zich op gaan richten zijn het zogenaamde laaghangend fruit. ‘Ons doel is om zo snel mogelijk duurzame impact te hebben. Dan kom je uit op producten als energie, verzekeringen, pensioenen, mobiliteit.’

Is eso-x dan wel zo onderscheidend ten opzichte van een Consumentenbond, Milieu Centraal of Questionmark? Rindt denkt van wel. ‘Wij zijn de enige met de globale ambitie en het wetenschappelijk karakter die naast informatievoorziening ook collectieve onderhandelingskracht biedt. Onderhandelen voor duurzaamheid in plaats van korting is uniek. Dat staat centraal voor ons. Want als individu ga je het niet redden in strijd tegen een overheid of multinational. Als collectief wel.’

Op de vraag of het drietal iets anders zou doen wanneer ze opnieuw aan dit avontuur zouden beginnen denkt hij even na. Hij besluit resoluut: ‘Ik zou eerder beginnen. Niet hebben getwijfeld en nog eerst een postdoc afronden. Want dit idee heeft zo veel potentieel. We moeten dit gewoon doen.’