Oss inspireert met werelddoelen

Oss werd in 2018 voor de tweede achtereenvolgende keer uitgeroepen tot ‘meest inspirerende Global Goals gemeente van Nederland.’ Dit onder andere omdat de doelen overal terugkomen in de gemeente: in de begroting, in het beleid én bij de zeer betrokken burgemeester Wobine Buijs, zo valt in het juryrapport te lezen. Samen met het Platform Global Goals Oss bracht zij de doelen naar de inwoners.

Door het woord ‘global’ lijken de werelddoelen wat ongrijpbaar, meent Buijs. ‘Mensen denken daarom niet meteen aan een gemeente, terwijl het een logische plek is om aan de slag te gaan. Het mooie van de Global Goals is dat je er niet tegen kunt zijn, maar je moet er wel wat mee dóén.’ Oss had een bloeiende farmaceutische industrie waar miljoenen per dag werden uitgegeven aan ontwikkeling en onderzoek. De economische crisis had een enorme impact en veel bedrijven en overheidsinstellingen verdwenen. ‘Dat was het moment waarop we besloten om aan de slag te gaan met de millenniumdoelen, de voorloper van de werelddoelen. We gingen ons afvragen: wie zijn we, waar staan we en wat kunnen we goed?’

Lokaal

Omdat Oss al van oudsher inzet op de farmaceutische en voedingsindustrie had het voor de hand gelegen dat de gemeente koos voor enkele specifieke doelen, zoals ‘geen honger’ (SDG 2), ‘goede gezondheid en welzijn’ (SDG 3) en ‘verantwoorde consumptie en productie’ (SDG 12). Maar Oss koos ervoor om alle globale doelen om te zetten naar lokale varianten.
Het Platform Global Goals Oss ontstond toen gemeenteraadslid Gebert Lucassen in 2008 zorgde dat Oss een Milleniumgemeente werd. Hij vroeg vertegenwoordigers van alle politieke partijen en leden van verschillende maatschappelijke organisaties om mee te doen. Zowel binnen als buiten het gemeentehuis was een voedingsbodem om met de milleniumdoelen, de voorganger van de Global Goals, aan de slag te gaan, stelt voorzitter van het platform Maartje Aarts. ‘Door burgemeester Buijs werden we uitgedaagd om de doelen lokaal uit te dragen. Er ontstond een intensieve samenwerking en wisselwerking. Als een geïnspireerde burgemeester dit met haar team oppakt dan krijgt zo’n project een enorme boost. Daar ben ik heel blij mee. In een open en constructieve sfeer kwamen zo in korte tijd grote en kleine ideeën van de grond.’

Bewustwording

Het platform heeft een breed netwerk opgebouwd bestaande uit overheden, ondernemers, onderwijs en organisaties. Nadrukkelijk ook organisaties van vrijwilligers. ‘Wij merken vooral dat burgerparticipatie serieus genomen wordt. Dat is prettig. We gaan in gesprek met elkaar en luisteren naar elkaars ideeën.’ Het platform zet met verschillende initiatieven vooral in op bewustwording en verbinding tussen organisaties en bedrijven. Van activiteiten op scholen, een festival waarbij alle doelen gepresenteerd worden tot de wereldmaaltijd.

Aarts: ‘Een lokale chef kookt dan een voedzame maaltijd waarbij niet meer ingrediënten gebruikt worden dan bij een eerlijkere verdeling van voedsel wereldwijd. Daar krijgen we veel positieve reacties op. We laten op een laagdrempelige manier zien dat een betere voedselverdeling in de wereld mogelijk is en dat je met die aanpassingen nog steeds lekker en voldoende kunt eten. Dat tekent hoe wij bezig willen zijn met de werelddoelen: uitnodigende activiteiten waardoor mensen openstaan voor de boodschap en ook wat willen gaan ondernemen. Dat is positief en kan leiden tot een verandering van gedrag. We zijn dus niet opdringerig en gaan niet preken.’

Ook op bestuurlijk niveau onderneemt de gemeente Oss een veelheid aan initiatieven, zoals de Osse deelname aan de Agrifood Capital: een samenwerkingsverband tussen overheden, kennisinstellingen en het bedrijfsleven waarbij een gezonde toekomst van de regio Noordoost-Brabant centraal staat. Buijs: ‘De Global Goals zijn verder op veel vlakken terug te vinden in Oss. Denk aan afvalscheiding, een project rond gendergelijkheid met Den Bosch en leesprogramma’s om analfabetisme tegen te gaan. Ook hebben we onze gehele begroting aan de werelddoelen gekoppeld, zodat het voor ambtenaren en burgers concreter wordt en veel meer gaat leven.’

SDG-monitor

Om te kunnen toetsen wat de Osse initiatieven opleveren én deze op een eerlijke wijze te kunnen vergelijken met andere gemeenten, werkt Oss samen met het CBS en kenniscentrum Telos aan een SDG-monitor voor gemeenten. ‘Daarin worden de werelddoelen naar goed hanteerbare lokale criteria vertaald. Op die manier kunnen lokale overheden worden geïnformeerd over de stand van zaken in hun gemeente en tegelijk worden uitgedaagd om de realisatie van de werelddoelen dichterbij te brengen.’

Oss werd dit jaar door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten voor de tweede keer uitgeroepen tot ‘Meest inspirerende Global Goals gemeente van Nederland’. Aarts is trots op de prijs, omdat het een bewijs is dat Oss op de goede weg is en toezeggingen nakomt. ‘Bovendien merk ik dat Ossenaren soms waardering en trots af laten hangen van erkenning van buitenaf. Een beetje het gevoel van de underdog. Dus het is ook belangrijk dat de inwoners van de gemeente laten zien dat we samen mooie stappen zetten die anderen inspireren.’

Verbinding

Voor andere gemeenten die aan de slag willen met de werelddoelen geeft Buijs als tip dat ze het vooral dicht bij zichzelf moeten zoeken. ‘Kijk waar je goed in bent, wat is je profiel als gemeente en zoek daar partners bij. Een kustgemeente zou zich bijvoorbeeld kunnen inzetten voor het aanpakken van plastic soep.’ Aarts vult aan: ‘En kijk vooral wat er al gebeurt in je gemeente. Vaak zijn er verschillende initiatieven die goed passen bij de werelddoelen. Soms weten mensen zelf niet hoe goed het past. Iedereen kan iets doen! Zoek verbinding, daarmee kun je samen schaalvergroting en verandering bewerkstelligen!’