Tijdens The Business Booster, een toonaangevend evenement op het gebied van energie en innovatie, georganiseerd door EIT InnoEnergy, was Betrand Piccard een van de inspirerende sprekers.
Pionier en ontdekkingsreiziger Piccard vloog als eerste mens non-stop de wereld rond in een heteluchtballon. Later herhaalde hij de reis in een vliegtuigje op zonne-energie. Piccard is psychiater, aeronaut en docent, voorzitter van Winds of Hope en Solar Impulse. Hij is goodwill-ambassadeur van de Verenigde Naties, speciaal adviseur van de Europese Commissie en hij schreef verschillende boeken over zijn avonturen. Met de combinatie van wetenschap en avontuur laat hij graag zien dat duurzame ontwikkeling kansen biedt, en dat het beschermen van het milieu ook prima samen kan gaan met winst maken.
Zijn overtuiging: klimaatverandering kan alleen worden aangepakt door de lens van winstgevendheid en met steun van het publiek. In plaats van de nadruk te leggen op problemen en kosten, kiest Piccard voor een meer positieve benadering. Want, zo stelt hij, mensen veranderen hun gewoonten niet zomaar en offeren niet graag iets op. ‘We moeten geen de-growth promoten en mensen vragen om offers te brengen. Dit roept veel weerstand op en brengt verlamming en passiviteit met zich mee. Oplossingen zouden hiermee rekening moeten houden, ook als het gaat om het klimaat.’
Grenzeloze mogelijkheden
Piccard werd in 1958 geboren in een familie van ontdekkingsreizigers en wetenschappers. Hij is de kleinzoon van de natuurkundige Auguste Piccard die met een ballon de stratosfeer verkende, en de zoon van oceanoloog Jacques Piccard die juist naar een diepterecord dook in zijn zelf ontworpen bathyscaaf. Doet dit je denken aan Kuifje? Dat kan kloppen, want de heren hebben verschillende schrijvers geïnspireerd met hun avonturen. Nadat Bertrand in 1999 zelf geschiedenis schreef door als eerste mens ooit een non-stop ballonvaart rond de wereld te maken in de Breitling Orbiter 3, wilde hij heel graag weer de wereld rond, maar dit keer zonder fossiele brandstoffen te gebruiken. In 2016 was het eindelijk zover en reisde hij rond de wereld in de Solar Impulse, een vliegtuig op zonne-energie.
Met deze acties wil hij laten zien hoe immens de mogelijkheden zijn als we gebruik maken van hernieuwbare energieën. ‘Toen ik in mijn zonnevliegtuig de wereld rond vloog, herinnerde ik me dat ik naar de zon keek die mijn vier elektromotoren en hun propellers aandreef. Er was geen lawaai, geen vervuiling, geen brandstof, en ik kon voor altijd vliegen. Ik dacht: dit is sciencefiction, ik ben in de toekomst. Toen besefte ik: nee, ik ben juist in het heden; dit is wat de technologieën van vandaag al mogelijk maken. Het is juist de rest van de wereld die zich in het verleden bevindt, met oude en inefficiënte apparaten.’
Vliegen op groene waterstof
Na enkele jaren op de grond begint het weer te kriebelen bij Piccard. Hij is dan ook bezig met een nieuw project: De wereld rondvliegen in een vliegtuigje op groene waterstof. In een tijd waarin zoveel mensen denken dat het koolstofvrij maken van de luchtvaartsector onmogelijk is, wil hij op spectaculaire wijze laten zien dat het niet alleen mogelijk is, maar ook leuk. De Orbiter 3 vloog non-stop, maar op propaan. Solar Impulse gebruikte geen fossiele brandstof maar maakte 16 tussenstops. De volgende stap is nu om non-stop de wereld rond te vliegen, zonder uitstoot en uitsluitend met hernieuwbare energie. Het is zijn ultieme droom om dingen te blijven bereiken die onmogelijk lijken.
Zowel logisch als ecologisch
De aandacht die hij krijgt met zijn projecten gebruikt hij om andere initiatieven in de schijnwerpers te zetten. Samen met zijn vrouw zette Piccard het Solar Impulse platform op om het publieke bewustzijn te vergroten en het gebruik van schone technologieën te promoten. De geselecteerde initiatieven op het platform krijgen een label waaruit blijkt dat de technologie, het materiaal, of het product commerciële potentie heeft, en tegelijkertijd het milieu beschermt én banen creëert. De stichting Solar Impulse helpt vervolgens het initiatief internationaal onder de aandacht te brengen en te introduceren bij besluitvormers, in het bedrijfsleven of de samenleving. Tot het netwerk van de stichting behoren ook tientallen grote en kleinere investeerders en er is een partnerschap met de Europese investeringsbank EIB.
Nederlandse bedrijven die het label ontvingen, zijn onder meer Signify met hun LED-lampen. Als een land als Frankrijk zijn resterende oude gloeilampen vervangt door LED-lampen, bespaart het genoeg energie voor 7 miljoen elektrische auto’s. En Hydraloop, een IoT-gekoppeld, consumentvriendelijk waterrecyclingsysteem dat het waterverbruik in gebouwen met 25-45 procent vermindert.
Of de Flatmate, een kosteneffectieve douchewarmtewisselaar die warmte uit het afgevoerde water terugwint en deze hergebruikt om het binnenkomende koude water voor te verwarmen. Dit bespaart ongeveer 30% energie onder de douche, terwijl het in slechts 20 minuten kan worden geïnstalleerd, zonder breek- of loodgieterwerk. Meer mooie initiatieven kun je vinden in de Solutions Explorer.
Je horizon verbreden
Piccard zou graag zien dat overheden, bedrijven en instellingen een ambitieuzer milieu- en energiebeleid gaan voeren. Ze moeten stoppen met het sluiten van compromissen voor minimale doelstellingen, maar hun onderhandelingen en doelstellingen baseren op wat schone, winstgevende technologieën vandaag de dag kunnen bieden. Hij wil anderen aanmoedigen om gemeenschappelijke aannames ter discussie te stellen door zich te concentreren op oplossingen in plaats van problemen, en te laten zien hoe de strijd tegen klimaatverandering nieuwe industriële markten en nieuwe kansen voor economische ontwikkeling opent.
Verkennen is voor Piccard een gemoedstoestand. ‘Als we willen innoveren en doelen willen bereiken, moeten we begrijpen dat het enige obstakel om te slagen onze mentaliteit is. Het is de opeenstapeling van overtuigingen en gewoonten die ons gevangen houden in de oude manier van denken.’
Efficiënte oplossingen
Momenteel is de kloof tussen linkse en rechtse politieke partijen, ecologen en industriëlen het belangrijkste obstakel voor efficiënte klimaatactie, stelt Piccard: ‘We moeten met iedereen rond de tafel gaan zitten en kijken: welke gemeenschappelijke noemers kunnen we vinden? Welke economisch rendabele oplossingen hebben we om het milieu te beschermen, wie heeft ze het meest nodig, en wie kan erin investeren? We zouden oude systemen die niet hebben gewerkt moeten vervangen door nieuwe, efficiënte oplossingen waarbij we ook zeker de armsten van de wereld niet moeten vergeten.’
