Transitiecoalitie: bedrijfsleven wil vaart maken met energietransitie

Aan de vooravond van de Nationale Klimaattop vroeg de ‘Transitiecoalitie’ de regering om de energietransitie tot prioriteit te maken. Juist ook voorbij de deadlines uit het Energieakkoord 2020. Verrassend of niet: de vraag komt uit het bedrijfsleven en wel van de CEO’s van Siemens, Shell Nederland, Van Oord, Havenbedrijf Rotterdam en Eneco, op dat moment gesteund door veertig andere bedrijven. Wat drijft deze bedrijven om te vragen om een Klimaatwet en een speciale minister van Energie, Klimaat & Economie en om een nationale investeringsbank op dit gebied? Duurzaamheid.nl vroeg het aan Marjan van Loon, directeur van Shell Nederland.

De Transitiecoalitie is zeker niet het eerste recente initiatief uit het bedrijfsleven om vaart te maken met de energietransitie, al is het wellicht de meest in het oog springende. Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB Nederland vragen de regering om werk te maken van de energietransitie in het – min of meer vergelijkbare – programma NL Next Level. En twee jaar geleden ontstond ook de Klimaatcoalitie: een samenwerkingsverband van inmiddels meer dan 600 grote én kleine bedrijven en gemeenten die de ambitie uitspreken voor 2050 klimaatneutraal te ondernemen. De grote bedrijven achter de Transitiecoalitie vragen in de aanloop naar de verkiezingen van volgend jaar om werk te maken van eenduidige afspraken op lange termijn. Met de doelstellingen van ‘Parijs’ als richtlijn.

Samenvallende agenda’s

De vijf bedrijven die deze coalitie begonnen, zijn allemaal onderdeel van de bedrijfsketen voor windenergie op zee, vertelt Van Loon. Zo trokken Shell, Eneco en Van Oord samen op in de tenders voor de windparken Borssele I en II. ‘In de discussie over de kansen van wind op zee en hoe daarin door te pakken, vonden we een gezamenlijke agenda. Van daaruit zijn we ook over het klimaatakkoord gaan praten. Wat betekent “Parijs” voor je bedrijf en voor Nederland? Wat moet er gebeuren op het gebied van elektriciteitsopwekking, in de bebouwde omgeving, industrie en mobiliteit? Wat is er politiek gezien nodig om de doelstelling te behalen? Natuurlijk botsen de belangen op korte termijn weleens, maar op lange termijn vallen de agenda’s goed samen.’

Ondernemer of accountant?

Van Loon herhaalt nog eens de gestelde doelen uit het Klimaatakkoord, die door de Transitiecoalitie worden omarmd: ‘Wil je de doelstelling uit het akkoord halen – 80 tot 95% CO2-reductie in 2050 – dan moet je een factor 3 meer doen ten opzichte van nu. In 2020 is de verwachting dat 20% reductie gehaald zal zijn. Daar moet binnen 30 jaar minimaal 60% bovenop.’ Om dat te realiseren is afwachten volgens de president-directeur geen optie. ‘Je kunt kiezen voor de zogenaamde accountantsaanpak, zoals in Nederland vaker gebeurt. Dan laat je de maatregelen op je afkomen en investeer je dus pas laat op grotere schaal. Wil je versnellen, dan moet je als land gaan voor investeren en innoveren. Dat is meer de ondernemersaanpak. Nederland heeft alles in huis om dit te doen. Voor ons land levert dat banen en groene groei op, en het is gunstig voor de slagkracht en concurrentiepositie van onze bedrijven.’

Terugtellen vanaf 2050

Wat nodig is om de doelstellingen als land te bereiken, moet volgens de coalitie nu in kaart worden gebracht. Van Loon: ‘Je moet 2050 in gedachten nemen en van daaruit terugwerken, in plaats van steeds een stapje beter. Wat moet er gebeuren op de vier invloedrijkste factoren: energieopwekking, mobiliteit en transport, industrie en de gebouwde omgeving? Met 2030, 2040, 2050 in het achterhoofd: wat moet je dan wanneer gedaan hebben?’

Vraag aan nieuwe regering

Daarnaast zet de coalitie haar zinnen op meer eenduidig bestuur als het gaat om klimaat. Als je in kaart hebt gebracht wat er moet gebeuren en welke investeringen het meest verstandig zijn, is er volgens de Transitiecoalitie vervolgens meer zekerheid nodig voor bedrijven in de vorm van een consistent overheidsbeleid over de kabinetten heen. Van Loon: ‘Haal dit onderwerp uit de politieke sfeer: er is meer stabiliteit nodig dan één regering kan bieden. Je kunt denken aan een minister van Energie, Klimaat & Economie, aan een borgingsautoriteit en aan het vastleggen van doelen voor 2030, 2040 en 2050 in de vorm van een Klimaatwet. Ook denken we aan een Nationale Investeringsbank, waaruit langetermijnprojecten gefinancierd kunnen worden door de overheid, de financiële sector en het bedrijfsleven.’

Deltaplan voor energietransitie?

Als het gaat om de borging van het beleid, komt meer dan eens de vergelijking met de Deltacommissie en het succesvolle Deltaplan voorbij, waarin ook gezocht is naar een werkbare aanpak op het gebied van klimaataanpassing. Van Loon: ‘De deltacommissaris werkt nu onder het ministerie van Infrastructuur en Milieu, maar heeft een eigen mandaat, is minder afhankelijk van de minister, heeft een wettelijk vastgelegd budget en doelen. Hoe het vehikel eruit moet zien voor dit thema, weten we niet precies. Maar dat het nodig is, daar is iedereen binnen de coalitie het over eens.’

Of de coalitie zal slagen in haar opzet? Het is duidelijk dat het Nederlandse bedrijfsleven – groot en klein – in de energietransitie ook een belangrijke economische kans ziet en geen afwachtende houding (meer) aanneemt op dit thema. In dit geheel is de Transitiecoalitie een interessant initiatief om te volgen.

Klimaat en energie | Hoe staat Nederland ervoor?

De CBS-rapportage Meten van SDG’s; een eerste beeld voor Nederland, die breed toetste hoever we staan op het gebied van de VN Werelddoelen, noemt klimaat en energie ook de belangrijkste zorgpunten. Het is de bedoeling dat de Werelddoelen voor 2030 gerealiseerd zijn. Als het gaat om (maatregelen tegen) klimaatverandering en hernieuwbare energie bungelt Nederland onder aan de ranglijsten. Zo stoot Nederland relatief veel broeikasgassen per inwoner uit en produceren we zeer weinig hernieuwbare energie: in 2015 was dit slechts 5,9% van de totale energieconsumptie. In de Werelddoelen is afgesproken dat iedereen in 2030 toegang moet hebben tot betaalbare, betrouwbare en schone energie (doel 7). Wereldwijd moet het aandeel hernieuwbare energie in de energiemix aanzienlijk verhoogd zijn. Ook moet de snelheid waarmee energie-efficiëntie wordt bereikt, verdubbeld worden. Ook is in doel 13 afgesproken om klimaatverandering aan te pakken. De afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs moeten in 2030 in beleidslijnen, strategie en planning zijn opgenomen. Ook moeten met name ontwikkelingslanden maatregelen kunnen nemen om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering.