Het is tijd om de vruchten van onze inspanningen te plukken
In gesprek met Paul Schenderling; econoom, schrijver, spreker en auteur van het boek ‘Er is leven na de groei’.
Paul Schenderling pleit voor een Nederland dat binnen de draagkracht van de aarde leeft. Een land waarin louter economische groei niet de hoogste prioriteit heeft, en waar welvaart behouden blijft. Een land waarin mensen gelukkiger zijn, waar ze minder stress ervaren en meer vrije tijd hebben. Om dit mogelijk te maken wijst Schenderling op de noodzaak van een paradigmaverschuiving. ‘We moeten streven naar meer kwaliteit in plaats van eindeloze kwantiteit.’
Van groei naar bloei
Michael Braungart gebruikte een kersenboom als lichtend voorbeeld voor duurzaamheid, Paul Schenderling gebruikt regelmatig de metafoor van de groei van een appelboom om zijn punt te illustreren. ‘Net zoals een appelboom na een periode van groei begint te bloeien en vruchten draagt, kunnen we als samenleving streven naar een fase van bloei na een obsessie met groei. Het is tijd om de vruchten van onze inspanningen te plukken.’
Deze bloei uit zich in hoogwaardige producten, een verbeterde levenskwaliteit en bewustwording van de gevolgen van ongecontroleerde groei. Het is een overgang van alleen kwantitatieve groei – meer spullen, hogere winsten - naar een diepere laag – meer kwaliteit, meer zingeving, een schonere leefomgeving.
De vertaling naar onze samenleving
De verschuiving naar een samenleving gericht op kwaliteit, is te realiseren door een samenspel van overheid, bedrijven en burgers. Kijk bijvoorbeeld naar de opkomst van zonne-energie. De beweging is gestart door consumenten die af wilden van fossiele energie. De overheid is vervolgens bijgesprongen met financiële steun en bedrijven hebben zonnepanelen efficiënter en toegankelijker gemaakt.
Sommige bedrijven aarzelen om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. Schenderling moedigt ondernemers aan om geleidelijk duurzame keuzes te maken en minder duurzame aspecten af te bouwen. Wachten is volgens hem niet nodig; bedrijven kunnen zich richten op kwaliteit zonder winst te verliezen, wat zowel duurzaam als economisch voordelig is. ‘Daarnaast is het zo dat als je nu je kop in het zand steekt, je over tien jaar achterloopt op de concurrent.’
Bedrijven en landen die al inzetten op kwaliteit
Er zijn mooie voorbeelden te noemen van bedrijven en landen die overstappen naar meer kwaliteit en duurzaamheid. Neem bijvoorbeeldhet kledingmerk Joe Merino, waar Schenderling een duurzaam vest van draagt. Na drie jaar lijkt het nog steeds als nieuw. ‘Natuurlijk betaal je hier ook meer voor, maar als je dit corrigeert voor levensduur ben je vaak evenveel, of zelfs minder kwijt wanneer je dit vergelijkt met andere merken.’
Bever is een ander mooi voorbeeld van een bedrijf dat de switch aan het maken is. Zij zetten volop in op het verlengen van de levensduur van hun producten. Bijvoorbeeld door het aanbieden van een wasservice, reparaties en het verkopen van tweedehands items. En er zijn landen die als collectief kiezen voor een beweging naar kwaliteit en duurzaamheid. Zo hebben Oostenrijk en Frankrijk fondsen waarmee je als consument hoge kortingen krijgt op het laten uitvoeren van reparaties op producten. In deze landen zie je goed dat de bereidheid onder de mensen vaak al erg hoog is.
Paul Schenderling is betrokken bij de introductie van een circulair fonds om deze benadering naar Nederland te brengen. Meer informatie over dit voorstel vind je hier.
Probeer het uit!
Laten we weer even teruggaan naar de appelboom. ‘Stel: je hebt zelf het zaadje geplant voor de appelboom, de groeiende boom verzorgd en ineens zie je er - verrassing! - voor het eerst een appeltje aan hangen.’ Zo werkt het verrassingseffect bij het maken van duurzame keuzes ook. Als je het een keer probeert, kun je verrast worden door positieve effecten. Het advies is dus: probeer het eens!
In zijn optimistische visie op post-groei ziet Schenderling de kracht van een gezamenlijke inzet van burgers, bedrijven en de overheid. Burgers spelen een cruciale rol met hun individuele keuzes en bewuste consumptie. Bedrijven zijn katalysatoren, met ondernemers die zich richten op kwaliteit en duurzaamheid. En de overheid faciliteert deze veranderingen met beleidsmaatregelen als drijvende kracht.
‘Na groei wacht een mooier leven. Nederland is er klaar voor.’ besluit hij.
Over de kersenboom van Braungart
Michael Braungart en William McDonough zijn de auteurs van het boek Cradle to Cradle. In dit boek verdedigen de auteurs de stelling dat je niet minder hoeft te produceren, zolang je maar zorgt dat je dit intelligenter doet. Ter illustratie noemen McDonough en Braungart de kersenboom. Deze boom produceert massa’s bloesems en kersen met als doel dat er ééntje op de grond terecht komt en ontkiemt om uit te groeien tot een nieuwe kersenboom. Toch zal niemand beweren dat deze boom inefficiënt is of niet duurzaam produceert. De bloesem, het afgevallen blad en de kersen vallen op de grond. Ze dienen als voedsel voor andere planten en dieren en ter verrijking van de bodem. De kersenboom produceert dus veel meer dan hij zelf nodig heeft, maar toch is het geen verspilling of afval, het is verrijking voor z’n omgeving.
