Ioniqa gaat voor de eeuwige PET-fles

Stel je voor dat we plastic eindeloos kunnen recyclen. Dan is er geen tekort aan grondstoffen meer, maar kunnen we oneindig van oude verpakkingsmaterialen en textiel weer nieuwe flessen of kleding maken. De Eindhovense start-up Ioniqa ontwikkelde hier een rendabel recyclingproces voor en ziet enorme potentie om dit wereldwijd toe te passen.

We kunnen niet zonder plastic. Het zit in onze kleding, we gebruiken het als bouwmateriaal en onze voeding is ermee verpakt. Mede door de veelzijdige eigenschappen is de wereldwijde toepassing de afgelopen vijftig jaar vertwintigvoudigd. Kunststoffen zijn sterk, stijf, flexibel, vormvast of juist vormvrij en dragen zo bij aan comfort, veiligheid, houdbaarheid, hygiëne en energie-efficiëntie. Behalve een groot aantal voordelen, brengt de grootschalige toepassing van kunststof ook nadelen met zich mee. Het gebruik van (veelal) fossiele grondstoffen en energie oefent druk uit op het milieu. Daarnaast kennen we allemaal de beelden van plastic zwerfvuil en microplastics in onze ecosystemen. Ondanks alle voordelen stelt het ons dus ook voor een aantal belangrijke uitdagingen.

De oplossing van Ioniqa

Tonnis Hooghoudt is medeoprichter en directeur van Ioniqa. Het bedrijf ontwikkelt een technologie waardoor plastic oneindig kan worden gerecycled. ‘Plastic is een mooi en zelfs duurzaam product, als je het op de juiste manier recyclet. Normaalgesproken kan kleurloos PET-plastic maar een beperkt aantal keer gerecycled worden. Het krijgt een steeds lagere kwaliteit en na een aantal keer eindigt het alsnog in de verbrandingsoven. Wij passen onze techniek toe op alle soorten en kleuren PET-materialen en polyester textiel. Dat is ongeveer een kwart van alle plastics wereldwijd.’

In het recycleproces wordt gebruikgemaakt van een slimme vloeistof waardoor er een nieuwe grondstof ontstaat die dezelfde kwaliteit heeft als de grondstoffen die normaal uit olie worden gehaald. Er kan dus opnieuw de hoogste kwaliteit PET worden gemaakt voor verpakkingsmateriaal of vezels voor textiel. ‘De potentie is enorm. Grote bedrijven in de voedingsindustrie zetten in op gebruik van hernieuwbare en recyclebare materialen voor verpakkingen. En ook de modewereld is hard op zoek naar mogelijkheden om kleding circulair te maken,’ aldus Hooghoudt.

Upcycling van materialen

‘Chemisch gezien is de samenstelling van een PET-fles hetzelfde als die van polyester textiel. Dat betekent dat wij kunnen upcyclen en bijvoorbeeld een (relatief) laagwaardig polyester sportshirt kunnen verwerken tot een fles die in de voedingsindustrie wordt gebruikt voor het verpakken van voedsel. Dit hebben we recent samen met Unilever bewezen.’

Het recyclen van plastic is een hot item. Voor zover bekend zijn er wereldwijd meer dan dertig initiatieven, maar nog vaak in de onderzoeksfase bij universiteiten. ‘Wij zijn aan het pionieren en dat is spannend. De duurzame technologie hebben we ontwikkeld, maar nu moeten we nog bewijzen dat er een duurzaam businessmodel aan vast hangt. In 2016 hebben we in Rotterdam een demo-fabriek gebouwd. Nu is de financiering rond voor een nieuwe fabriek in Geleen die in de zomer van 2019 operationeel moet zijn. Met die fabriek gaan we laten zien dat we goede en betaalbare materialen kunnen produceren. We starten met tien kiloton per jaar, maar uiteindelijk willen we naar een verwerking van vijftig kiloton textiel en voor verpakking zelfs naar honderd tot tweehonderd kiloton.’

Verbod op wegwerpplastic

Per jaar wordt er meer dan driehonderd kiloton plastic geproduceerd. Dat zijn in gewicht één miljoen Boeings vol met plastic. Er wordt wereldwijd nog veel te weinig plastic gerecycled: slechts tien procent. Zo’n veertig procent verdwijnt in de grond en veertig procent in de verbrandingsoven. En ongeveer tien procent komt terecht in onze oceanen. Deze plastic soep veroorzaakt veel milieuproblemen. Onlangs presenteerde vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans een voorstel om het gebruik van plastic terug te dringen. Dat gaat met name om plastic dat direct na gebruik weer wordt weggegooid, zoals rietjes, wattenstaafjes en wegwerpbestek. Timmermans stelde ook voor dat producenten verantwoordelijk worden gemaakt voor de afvalfase van hun zogenaamde single use-producten. Zij moeten er bijvoorbeeld voor gaan zorgen dat over zeven jaar negentig procent van de plastic flessen wordt ingezameld. Ook gaan producenten betalen voor het opruimen van zwerfplastic zoals sigarettenfilters. Op deze manier wil de Europese Commissie voorkomen dat plastic als zwerfaval in het milieu terechtkomt.

Pioniers

Hooghoudt: ‘De beelden van dieren in oceanen met plastic producten in hun lijf zijn verschrikkelijk; daar moeten we vanaf. Plastic moet überhaupt de oceaan niet in komen. Met het verbod op wegwerpplastic wordt iets goeds aangekaart: het is niet nodig om iets eenmalig te gebruiken en daarna weg te gooien. Het probleem is gigantisch, maar ik ben optimistisch. We kunnen het met z’n allen oplossen, met onze technologie en bereidheid in de keten. Om de transitie te laten slagen is het noodzakelijk dat producten slim worden ontworpen met materialen die we kunnen hergebruiken. Daarnaast moeten consumenten discipline hebben om gebruikte producten niet op straat te gooien, maar terug te brengen in de keten. De aanvoer van voldoende materiaal is nog best een uitdaging. Ik zie wat dat betreft een enorme kans voor BV Nederland. Misschien moeten wij niet alleen het afval van Nederland, maar een groot deel van het afval van Europa verwerken. Dat is een wild idee, maar het zou een enorme aanjager zijn voor de circulaire economie en het biedt kansen voor de vestiging van nieuwe circulaire bedrijven in Nederland.’

Transitieagenda Kunststoffen

In januari 2018 werd de transitieagenda Kunststoffen gepresenteerd met als doel een volledig, circulaire kunststofeconomie in 2050. Dan zou de winning van nieuwe grondstoffen op geheel duurzame wijze gebeuren. Gebruik van secundaire grondstoffen en biomassa is gemeengoed geworden. Producten en materialen zijn ontworpen voor optimale gebruikswaarde en hergebruik. Dit betekent dat alle producten met kunststoffen over ruim dertig jaar circulair zijn. Ze hebben een geringe voetafdruk en zijn gemaakt van gerecyclede of hernieuwbare kunststoffen van een gegarandeerde kwaliteit. Er is niet langer sprake van verbranding van plastics en onnodig materiaalgebruik behoort tot het verleden.

In totaal werd er voor vijf sectoren een transitieagenda gepresenteerd: biomassa en voedsel, bouw, consumptiegoederen, kunststoffen en maakindustrie. Hierin bepalen de sectoren gezamenlijk waar de kansen en knelpunten voor hun ketens liggen en welke acties nodig zijn. Denk aan het aanpassen van wet- en regelgeving, aan slimme marktprikkels of aan het stimuleren van circulair gedrag bij consumenten en producenten. De transitieagenda's maken deel uit van het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050 dat het kabinet in september 2016 heeft gelanceerd.