Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics: op weg naar herbruikbaar plastic

Volledig hergebruik van plastic uit afvalstromen vraagt om ketenbrede verandering. Verpakkingsontwerpers, producenten, retailers, afvalsorteerders, enzovoorts: heel veel partijen ‘moeten’ er iets mee, en elk van die partijen heeft zo zijn eigen wensen en belangen. Dit maakt recycling en hergebruik van plastic complex en een locatie voor onafhankelijk onderzoek en experimenten onmisbaar. Sinds mei 2020 is die locatie er, in de vorm van het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) in Heerenveen.

Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven zou het centrum officieel komen openen, maar daar stak corona tweemaal een stokje voor. ‘Geen ramp, wél jammer’, vindt directeur Martine Brandsma. ‘We hebben nog niet kunnen vieren dat het ons is gelukt om het NTCP – van plan tot realisatie – in slechts anderhalf jaar uit de grond te stampen.’ Invloed op de hoeveelheid aanvragen heeft het gebrek aan een feestelijk persmoment niet gehad. ‘Je kunt wel stellen dat we sinds we operationeel zijn continu bezig zijn met testen, experimenten en projecten.’

Plastic honderd procent herbruikbaar maken

Het NTCP, een van de icoonprojecten van de Transitieagenda Consumptiegoederen, biedt faciliteiten voor onderzoek naar het sorteren en wassen van plastic afval op industriële schaal. Hiervoor kan onder andere gebruik worden gemaakt van een flexibele modulaire afvalsorteerinstallatie, vergelijkbaar met de machines van afvalbedrijven, die de praktijk een-op-een nabootst.

Brandsma: ‘Onze missie is plastic afval honderd procent herbruikbaar maken. In de praktijk betekent dit dat we concreet bijdragen aan het verhogen van het percentage plastic uit afval dat wordt gerecycled en hergebruikt.’ Op dit moment gaat het dan over plastic uit de stroom huishoudelijk afval. In de toekomst komt hier ook de afvalstroom uit de kantoren-, winkel- en dienstensector bij.

Onafhankelijke testlocatie

Alle partijen die belang hebben bij een betere sortering van plastic afval kunnen een beroep doen op de onderzoeks- en testfaciliteiten. Als not for profit-organisatie herinvesteert het NTCP winst direct terug in kennis en faciliteiten. Brandsma: ‘Nergens anders in Europa kunnen partijen uit de gehele keten terecht voor onafhankelijk onderzoek naar plastic in afvalstromen. Retailers, sorteerders, recyclers, techniekontwikkelaars, handhavers: al die verschillende stakeholders hebben ons in het afgelopen jaar al weten te vinden. Dat bewijst dat het werkt én dat een organisatie als het NTCP met testfaciliteiten op industriële schaal echt een gemis was in de keten.’

Nederlands en Europees Plastic Pact

De bedrijven die het NTCP benaderen, komen uit zowel Nederland als het buitenland. Brandsma schat dat de verdeling ongeveer 50/50 is. ‘We werken veel voor internationaal opererende bedrijven die zich tot doel hebben gesteld om hun verpakkingen in 2025 volledig recyclebaar te maken.’ Die doelstellingen zijn doorgaans gerelateerd aan het Plastic Pact, dat in Nederland van start ging in 2019. Hierin zijn vier doelen vastgelegd: in 2025 zijn plastic producten en verpakkingen honderd procent recyclebaar, gebruiken we (onder andere door hergebruik) twintig procent minder plastic dan in 2017, wordt ten minste zeventig procent van single use plastic verpakkingen en producten gerecycled, en bestaan deze voor minimaal vijfendertig procent uit gerecycled plastic.

Stap voor stap

Het Plastic Pact moet eraan bijdragen dat we beter omgaan met onze grondstoffen en het milieu minder belasten. Om de doelstellingen te behalen, zijn alle schakels in de keten nodig. Het plasticprobleem moet breed worden aangepakt, vanaf de ontwerp- tot aan de recyclefase. In 2020 volgde ook het Europese Plastic Pact. Organisaties ondertekenen het pact vrijwillig, maar niet vrijblijvend: de deelnemers worden gemonitord op hun vorderingen. Brandsma: ‘We zijn al in 2021. Heb je een doelstelling voor 2025, dan is het kort dag. Je kunt niet van de ene op de andere dag zeggen: voortaan maken we alle verpakkingen volledig van recyclaat. Je moet kleine stapjes maken om vooruit te komen, maar je moet er wel nú mee beginnen.’

Grote spelers

Brandsma en haar team werken onder andere met grote merkeigenaren (veelal multinationals) op het gebied van voeding en personal & home care producten. Ze vindt het belangrijk dat juist dergelijke bedrijven stappen nemen. ‘Zij hebben de kracht en de reikwijdte om echt iets te veranderen in de keten. Je kunt van alles vinden van grote bedrijven, maar wij zien hier dat ze – ondanks het feit dat het concurrenten zijn – echt de samenwerking opzoeken, omdat dat de enige manier is om de doelstellingen te halen. Ik werk al twintig jaar in Research & Development, en ik heb dit nog nooit eerder gezien.’

Kleine start-ups

Ook kleinere, startende ondernemers weten hun weg naar het NTCP te vinden. ‘We zijn nu bezig met een project waarbij we met relatief kleine Friese start-ups plastic afval uit Friese wateren halen. Waar komt dat vandaan? Kunnen we het nog herkennen als het lang in het water heeft gelegen? Wat kunnen we ervan maken, en welke interventies zijn er nodig om ervoor te zorgen dat er minder plastic in het water belandt?’ Bij zulke projecten op kleinere schaal kunnen in korte tijd veel meters worden gemaakt. Dan mogen de doelstellingen ook best ambitieus zijn. Brandsma: ‘We hebben met elkaar afgesproken dat we die kringloop binnen drie maanden gaan sluiten.’

Kennis delen

De data uit experimenten bij het NTCP worden – al dan niet geanonimiseerd – verzameld in een kennisdatabank. Deze komt naar verwachting nog dit jaar online. ‘De infrastructuur is al gereed, maar we werken nog aan het toevoegen van zoveel mogelijk al beschikbare informatie, om met de database ook echt waarde te bieden.’ Zo heeft niet alleen de opdrachtgever zelf er baat bij, maar kunnen bedrijven en andere organisaties – ook weer in de gehele keten – leren en gebruikmaken van elkaars kennis en ervaring. Dat samenwerken aan systeemverandering is de sleutel tot vooruitgang, volgens Brandsma. ‘Zolang we maar bereid zijn het samen te doen, komen we er echt wel.’

Meer weten over het NTCP? Neem een kijkje op de website.