Santas Koffie: circulaire bedrijfsvoering is een keuze

Santas Koffie kiest al 30 jaar voor een circulaire, zero waste en maatschappelijk betrokken werkwijze. Met hun duurzame retourverpakkingen zijn ze koploper in de koffiemarkt. Het bedrijf is fairtrade, biologisch en MVO gecertificeerd.

Willem van Leeuwen (Senior Accountmanager) vertelt vol passie over het bedrijf. ‘Santas Koffie is opgericht door Rob Kooij. Hij was melangeur en meesterbrander en wilde voor zichzelf beginnen. De motivatie om een duurzaam bedrijf neer te zetten kwam van binnenuit.’ Al in 1988 introduceerde Kooij de duurzame retourverpakking waar het bedrijf om bekend staat. ‘Het idee om de koffie in grote blikken te verpakken deed hij op bij de bloedbank. Daar zag hij iemand pakken koffie openknippen en verzamelen in een grote ton. Op de fiets naar huis besloot hij dat dit de manier was hoe hij zijn koffie wilde presenteren en verkopen: met minder verpakkingsmateriaal.’

Duurzaam koffieblik met statiegeld

Santas werkt met een duurzame retourverpakking: een dunstalen koffieblik dat wordt hergebruikt. Eén zo’n blik pendelt ongeveer 120 keer heen en weer tussen het hoofdkantoor en de klant. De blikken worden handmatig nagekeken en opnieuw gevuld. Blikken die niet meer voldoen, worden omgesmolten tot nieuwe blikken. Voor het vervoer wordt gebruikgemaakt van kratten van duurzaam hout. De kratten worden gemaakt in een sociale werkplaats en rouleren tussen het hoofdkantoor en de klant. Van eenmalig verpakkingsafval is dankzij dit systeem geen sprake meer. Eén blik voorkomt meer dan 1.440 plastic wegwerpverpakkingen of 60.000 aluminium koffiecups. Door de houten kratten zijn plastic trays of krimpfolie niet nodig.

Samen voor circulariteit

Rob Kooij wilde dat mensen klant werden omdat ze mens en milieu belangrijk vonden. Al vanaf het begin heeft Santas Koffie dan ook veel klanten in het sociale domein, zoals het Leger des Heils en sociale werkplaats Pameijer, maar ook Luxor Theater en Diergaarde Blijdorp. In 2016 is het bedrijf verkocht aan Wouter Jansen van Velzen, eigenaar van Mocca d’Or en EARTH Coffee. Onder zijn leiding wil Santas Koffie opschalen in Nederland. Van Leeuwen: ‘Wouter heeft de ambitie en de slagkracht om Santas landelijk groter te maken. Dat volume hebben we nodig om te blijven innoveren en om samen met klanten en partners zoveel mogelijk circulariteit te creëren.’

Meer volume, meer impact

Santas Koffie wil de groei realiseren door in te schrijven op aanbestedingen. ‘De overheid heeft duurzame inkoop al op de agenda staan. Voor ons is dit een kans om de stap naar gemeenten en daarna ook grote bedrijven te maken.’ Volgens Van Leeuwen brengt dit wel uitdagingen met zich mee. ‘Voor aanbestedingen moet je tijd, geld en aandacht vrijmaken. De trajecten duren lang. En zulke aantallen hebben invloed op je hele bedrijfsproces. Je moet alles opnieuw bekijken en uitwerken. Daarom gaan we iemand aannemen met ervaring in aanbestedingstrajecten.’ Op dit moment lopen er enkele aanbestedingen bij gemeenten. ‘Er zijn maar een paar duurzame koffiebedrijven in Nederland, dus het is spannend wie het gaat worden.’

Ook in de horeca en bij MKB-bedrijven en instellingen wordt duurzaamheid steeds belangrijker. ‘Het valt of staat met het beleid en de persoon die inkoopt. We worden actief benaderd door bedrijven die zelf al met duurzaamheid bezig zijn en duurzaam willen inkopen. Je ziet dat overal gebeuren. Van hockeyclub tot biologisch restaurant, bij kleine en grote bedrijven.’

Inspelen op kansen

Santas Koffie maakt gebruik van de kansen die de markt biedt. ‘Er is veel te doen over wegwerpbekers. We hebben hier op ingespeeld door een gerecyclede beker te ontwikkelen’, zegt Van Leeuwen. ‘Deze is gemaakt van de overblijfselen van de productie van rietsuiker, volledig composteerbaar en er worden geen bomen voor gekapt. Een mooie toevoeging aan ons assortiment.’
Ook bij koffiemachines is nog veel winst te behalen. ‘We zijn dealer van diverse merken en hebben onze eigen automaten met serviceconcept. Om duurzaam gedrag bij klanten te stimuleren, kijken we hoe we de koffiehoek duurzaam kunnen inrichten. Energiezuiniger, met minder afval en zonder plastic. Met een automaat aangesloten op leidingwater, duurzame koffiebekers erbij, houten roerstaafjes, rietsuiker. En natuurlijk biologische en fairtrade koffie en thee zonder afval.’ In de horeca en retail betrekt Santas de consument in het circulaire proces. ‘We maken de keten langer. De consument kan bij onze klanten een klein blik koffiebonen kopen voor thuis. Het blik kan opnieuw gevuld worden op die locatie. De consument betaalt alleen voor de inhoud en de ondernemer creëert zo nieuwe bezoekmomenten.’

Duurzame samenwerking

Santas Koffie is zeer actief in duurzame netwerken en samenwerkingsverbanden. Samen met het Nationaal Duurzaamheid Instituut organiseerde Santas Koffie bijvoorbeeld het SDG 17 Event over duurzame samenwerking en partnerschap. ‘Dat is het leuke van wat wij doen. Onze samenwerkingen gaan om meerwaarde. Samen met onze partners kijken we hoe we samen mooie dingen kunnen realiseren. Iets dat verder gaat dan alleen maar marges en winst.’ Zelf haalt Santas ook veel uit het netwerk. ‘Onze koffiebranderij in Zwolle wordt bijvoorbeeld duurzaam verbouwd naar aanleiding van een samenwerking met Universiteiten. Het contact hiervoor legden we tijdens een bijeenkomst.’

Van ego naar eco

‘Als je ergens aan kan bijdragen voelt dat gewoon heel goed. Je krijgt dat ook terug. Mensen kopen bij je omdat je goed doet. Dan valt alles op zijn plek.’ Van Leeuwen drukt andere circulaire ondernemers op het hart om vast te houden aan hun eigen visie. ‘Ik zie veel jonge mensen met hele goede ideeën en business cases. Die zich erin vastbijten en een winstgevend bedrijf maken. Geloof in jouw missie en vecht daarvoor. Ga voor de impact die je wilt bereiken.’