Hoewel er nog genoeg stappen te zetten zijn in de overgang naar een circulaire economie, komen er dagelijks initiatieven voorbij die laten zien dat er hard gewerkt wordt aan de transitie. Ook als het gaat om infrastructuur. Door het hele land lopen pilots met duurzame wegen, fietspaden en bruggen. In dit artikel maak je kennis met een nieuwe generatie infrastructuur: ’s werelds eerste biocomposiet fietsbrug, de prefab en modulaire PlasticRoad en infra-as-a-service van De Circulaire Weg.

Biocomposiet fietsbrug

In het noorden van ons land werd begin 2020 de biocomposiet fietsbrug over het Van Harinxmakanaal bij de Friese plaats Ritsumasy geopend. De brug, die open en dicht kan, heeft een biocomposiet wegdek van 66 meter lang en is voor tachtig procent gemaakt van hernieuwbare grondstoffen als vlasvezels en hars. Het gebruik van bio-based composieten in de infrastructuur is een relatief nieuw fenomeen. Na de verwachte levensduur van vijftig jaar kan het materiaal van de brug gebruikt worden voor bijvoorbeeld voetgangerspaadjes, steigers en planken.

Live meekijken bij metingen

De biocomposiet fietsbrug is inmiddels ruim een jaar in gebruik. De tweehonderd sensoren die in de brug zijn aangebracht hebben een schat aan informatie over het innovatieve gebruik van biocomposiet opgeleverd. De invloed van zon, wind, vocht en het openen en sluiten van de brug, zijn allemaal live te volgen via de website. De metingen lieten bijvoorbeeld zien dat de fietsbrug niet alleen fietsers aan kan, maar ook bestand is tegen zwaarder verkeer: eerder reden er per ongeluk twee zware landbouwvoertuigen over de brug.

Het Friese project moest bijdragen aan open source kennisontwikkeling over het bouwen van biocomposiet bruggen en de sector in beweging krijgen. ‘De kennis die vergaard wordt met het monitoringssysteem zorgt ervoor dat de betrouwbaarheid van deze ontwikkeling nog beter wordt onderbouwd en de koudwatervrees in de sector wordt verkleind,’ zo deelt de provincie Fryslân.

‘Specialisten in het werkveld en onderwijs zijn zeer geïnteresseerd in de data. Ze gaan er mee aan de slag voor toekomstige initiatieven.’ Kortom, de ‘beweging’ waar de provincie Fryslân op had gehoopt, is er zeker. De volgende stap? Op dit moment loopt er een concreet onderzoekstraject waarbij doorontwikkeling naar een honderd procent biobased verkeersburg voor auto’s wordt onderzocht.

PlasticRoad

In het oosten van Nederland koos men niet voor natuurlijke materialen als wegdek, maar juist voor een product waarvan we – helaas – een overschot hebben: plastic afval. Wie in Nederland over een fietspad gemaakt van plastic wil fietsen, dat aangelegd is als grote Lego-stukken, moet in Zwolle of Giethoorn zijn. De gemeente Zwolle had in september 2018 de primeur. Daar werd het eerste PlasticRoad-fietspad ter wereld aangelegd. Een paar maanden later volgde de tweede pilot in Giethoorn.

Het PlasticRoad-fietspad is opgebouwd met prefab, modulaire elementen van plastic. Hiermee is de PlasticRoad lichter en sneller aan te leggen. Ook gaat het fietspad langer mee dan paden van asfalt of betontegels. Bovendien geeft het PlasticRoad-fietspad plastic afval een hoogwaardig tweede leven door het te recyclen en toe te passen in een weg. De pilotversies van de PlasticRoad bespaarden al zo’n vijftig tot zeventig procent CO₂-uitstoot ten opzichte van een traditioneel fietspad. De innovatieve wegconstructie biedt daarnaast nog een extra voordeel: het kan helpen wateroverlast te voorkomen. Het PlasticRoad-fietspad beschikt over een holle ruimte bij extreme regenval wordt gebruikt als tijdelijke regenwaterberging.

De fietspaden in Zwolle en Giethoorn zijn beide dertig meter lang en bevatten een hoeveelheid gerecycled plastic die te vergelijken is met 218 duizend plastic bekertjes of 500 duizend plastic flesdoppen. Beide fietspaden zijn voorzien van sensoren die alles meten wat er met en in de weg gebeurt, zoals de temperatuur, het aantal fietspassages en de belasting van de weg. In mei 2020 fietste de miljoenste fietser over het PlasticRoad-fietspad in Zwolle.

Eerste PlasticRoad-pilot over de grens

Recent heeft PlasticRoad de eerste internationale pilot gelanceerd. Ook in Mexico-Stad is nu een stukje PlasticRoad te vinden. De Mexicaanse pilot ligt in het Chapultapec bos. Voor deze pilot zijn meer dan duizend kilo gerecycled plastic verwerkt, vergelijkbaar met een half miljoen flesdoppen. De klimaat-adaptieve PlasticRoad is een uitkomst voor Mexico-Stad, waar jaarlijks 600 miljoen kubieke meter regenwater valt. De holle ruimte vangt ook hier overtollig regenwater na extreme regenbuien op en voorkomt zodoende overstromingen.

Opschalen

De resultaten van de drie pilots zijn na het testen, leren en doorontwikkelen dermate positief dat de tijd rijp is voor opschaling. Met een subsidie van het Ministerie van Economische Zaken op zak, is er gewerkt aan de volgende stap: industriële productie. Op 20 mei 2021 is de officiële marktintroductie van PlasticRoad. ‘Samen met onze opdrachtgevers hebben we aangetoond dat ons baanbrekende circulaire concept - een prefab weg op basis van gerecycled plastic met regenwaterberging - haalbaar is. Wat in 2018 startte met twee pilots is nu al klaar voor industriële productie, daar zijn we ontzettend trots op,’ aldus Marcel Jager en Anne Koudstaal van het PlasticRoad-team.

De Circulaire Weg

Op dit moment is er bij de aanleg van infrastructuur vaak sprake van versnipperde verantwoordelijkheid. De één is verantwoordelijk voor de bouw van een weg, brug of viaduct, de ander voor het onderhoud. Hierdoor wordt er niet altijd slim met materialen omgegaan, wat hoge kosten met zich meebrengt. De Circulaire Weg wil de komende twee jaar met verschillende pilots laten zien dat het anders kan. Het uitgangspunt bij deze pilots: infra-as-a-service.

Infra-as-a-service: gebruik in plaats van bezit

In een infra-as-a-service-project is een aannemer voor een vooraf afgesproken termijn eigenaar of exploitant van een ‘stukje’ infrastructuur, zoals een weg, brug of viaduct. De aannemer heeft er als eigenaar of beheerder belang bij om duurzame, hoogwaardige en onderhoudsarme materialen toe te passen. Dit omdat zijn onderhoudskosten hiermee worden verlaagd, de levensduur verlengd, of hij de materialen na de levensduur hoogwaardig kan hergebruiken of recyclen. De aannemer verlaagt op deze manier de totale lifecycle-kosten, waardoor hij zijn werk concurrerender kan aanbieden en hij zijn rendement verhoogt.

Geen technische innovatie, maar een nieuwe samenwerkingsvorm

De Circulaire Weg werd eind 2020 gelanceerd, met als doel de transitie naar circulair ontwikkelen in de infrasector te versnellen, waarbij het grondstoffenverbruik minimaal is en afgeschreven materialen zo hoogwaardig mogelijk worden hergebruikt. Bijzonder aan dit programma is dat niet zo zeer een technische innovatie aan het beginpunt staat, maar een andere samenwerkingsvorm.

De Circulaire Weg is een initiatief van bouwbedrijf Dura Vermeer dat opgepakt wordt met verschillende bedrijven, provincies, gemeenten en de TU Delft. De eerste pilots zijn inmiddels gestart. Zo loopt er in Noord-Brabant op de N279 tussen Veghel en Den Bosch een test met verlichting. Dura Vermeer en Hoeflake Infratechniek zijn de eigenaren van de lichtmasten langs deze weg en ‘leasen’ de wegverlichting voor een vast bedrag per kwartaal aan de provincie. Het as-a-service-contract prikkelt de aanbieders om de verlichting zo duurzaam, energiezuinig en ‘slim’ mogelijk te exploiteren. De energiezuinige LED-lampen zijn afgestemd op de weersomstandigheden, het buitenlicht en de verkeersintensiteit. Op deze manier wordt op dit traject niet meer energie verbruikt dan nodig is en gaan de armaturen langer mee.