CaffeInk maakt inkt uit koffiedik: ‘dit moet de standaard worden’

Het lijken op het eerste gezicht twee verschillende uitdagingen: koffiedik uit de reststroom van onze dagelijkse kopjes koffie en vervuilende pigmenten die het hoofdbestanddeel van donkere inkt vormen. CaffeInk legt echter een verband met een slimme oplossing voor beide problemen: inkt uit koffiedik. Bijzonder? Zeker - maar niet voor lang als het aan co-founder Josephine Nijstad ligt. ‘Ik droom van een wereld waarin dit de standaard is.’

De kans is groot dat je vandaag al hebt bijgedragen aan de grondstof van CaffeInk. Nederlanders drinken namelijk gemiddeld 2,4 koppen koffie per dag, met 120.000 ton koffiedik per jaar als resultaat. Door koffiedik te gebruiken als grondstof voor inkt krijgt de reststroom weer waarde en wordt de huidige, onduurzame grondstof vervangen. ‘Nu worden pigmenten voor donkere inkten vaak gemaakt door fossiele grondstoffen onvolledig te verbranden,’ vertelt Nijstad. ‘Dat zorgt voor een enorme uitstoot van CO2 en vluchtige organische stoffen, met alle gevolgen voor klimaat en milieu van dien.’

Van afval naar grondstof

Door kleurstof - en andere grondstoffen - uit koffiedik te winnen biedt CaffeInk een technische oplossing, maar leren we consumenten ook anders denken, meent Nijstad. ‘Wanneer je iets als afval bestempelt, lijkt het waardeloos. Wat als je dat zogenaamde afval ziet als potentie? Koffie is bovendien voor iedereen een bekend product. Als je daar een circulaire oplossing voor vindt, komt de circulaire economie voor iedereen dichtbij.’

Op dit moment experimenteert CaffeInk met het productieproces. De verschillende onderdelen van de proceslijn worden op diverse locaties getest. Hetzelfde geldt voor kleine samples van het pigment. Zo zorgt CaffeInk dat precies die kwaliteit pigment voor inkt wordt verkregen die nodig is om business to business te leveren of om zelf inkt te produceren – die keuze is het jonge bedrijf nu aan het onderzoeken. In 2021 moet de eerste demonstratie-productiefaciliteit draaien en vijfhonderd tot tweeduizend ton koffiedik per jaar verwerken.

Eén circulaire oplossing, drie producten

Wanneer het zover is, halen inzamelingsbedrijven het koffiedik op bij horecazaken en bedrijfspanden. De grondstof wordt vervolgens helemaal schoon aangeleverd bij CaffeInk. Eerst onttrekt het jonge bedrijf olie aan de grondstof, die door cosmeticaproducenten met een groen hart kan worden gebruikt in bijvoorbeeld shampoos en crème. Vervolgens onttrekt CaffeInk pigmenten voor productie van inkt of kleuring van textiel. Het materiaal dat overblijft kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor de kweek van oesterzwammen.

‘We zijn nu eerst aan het testen of de inkt kan worden gebruikt met een flexographic printer, die voor veel drukwerk wordt gebruikt,’ vertelt Nijstad. ‘De grondstof is natuurlijk koffie: we proberen de inkt zo donker mogelijk te krijgen, maar het blijft een koffiekleur. De inkt vervaagt ook wat sneller dan de synthetische variant. De vraag is of dat uitmaakt: veel prints hebben maar een korte levensduur, we willen ze niet 100 jaar lang in het Rijksmuseum hangen! Nu wordt de inkt nog niet daadwerkelijk gebruikt, maar eind 2020 willen we het eerste product lanceren om de potentie te laten zien, zoals een met onze inkt bedrukte verpakking. In 2021 moet onze demonstratie-bioraffinaderij er staan. Het gaat altijd langzamer dan ik wil, maar je moet hoog inzetten qua ambitie. Dan maak je tempo. Ik vind het niet erg als het niet lukt, wél als we het niet proberen.’

Tempo maken en geduld kweken

Toch is tempo maken niet altijd even eenvoudig, ervaren de ondernemers. ‘Wij hebben haast - uit enthousiasme, uit ambitie, maar ook uit bezorgdheid voor het klimaat. Bovendien ben je als start-up heel flexibel door je kleine omvang,’ legt Nijstad uit. ‘In grote organisaties gaan ontwikkelingen traag. De wil is er zeker, maar we moeten ook doen in plaats van allen maar praten. Alles tot in de puntjes uittekenen werkt gewoon niet. We moeten experimenteren.’

Toch kan een beetje geduld kweken geen kwaad, meent Nijstad. ‘Wij werken met ketens en hebben iedereen nodig. Grote partijen hebben veel kennis in huis, waarvan we dankbaar gebruikmaken. Het is dus een kwestie van veel schakelen, balanceren, en partnerschappen zoeken waar we beiden van profiteren.’

Het succes van CaffeInk

Concreet wordt er gewerkt aan een zichtbaar product en een bioraffinaderij, maar een eerlijk en duurzaam koffie-ecosysteem is het echte doel van CaffeInk. ‘We zien het als een groot succes wanneer bedrijven afspraken durven te maken met elkaar om de keten structureel en op circulaire wijze te herinrichten. In de lineaire economie hebben we geprobeerd om zo onafhankelijk mogelijk te zijn. Daarbij zijn we anderen in de keten en degenen die na ons komen vaak vergeten.’

De circulaire economie, legt Nijstad uit, draait om vertrouwen. ‘Vertrouwen, wederzijdse afhankelijkheid: dat is de basis. Ik zeg niet dat we volledig afhankelijk van elkaar moeten zijn, maar wel dat ik hoop dat we elkaar weer dichterbij zullen voelen. Voor mij is koffiedik een onderdeel van een veel grotere uitdaging. Ik wil dat dat systeem anders in elkaar zit. Dit is nu een hot topic, en ik vind het natuurlijk superleuk, maar ik droom van een wereld waarin dit de standaard is - van productdesign tot reststromen tot waardeverdeling in de keten. Ik hoop dat we heel snel niet meer bijzonder zijn.’

Meer weten over CaffeInk? Houd de website in de gaten! Josephine Nijstad heeft een achtergrond in urban systems engineering. Josephine draagt bij aan CaffeInk vanuit Spaak Circular Solutions, waarvan ze oprichter is. Dit jonge bedrijf richt zich op het toepassen en combineren van wetenschappelijke inzichten voor duurzame oplossingen en business cases. Lees hier meer over Spaak CS.