Allemaal aan de zwarte soldaatvlieg? Wel als het aan Protix ligt

Ons huidige voedselsysteem is niet houdbaar. De wereldbevolking groeit, de vraag naar eiwitrijk voedsel stijgt en we verspillen steeds meer eten. Protix biedt een kleine maar fijne oplossing: insecten. Eiwitten en vetten gemaakt van insecten worden al gebruikt in voer voor dieren. Maar ook mensen kunnen insecten toe gaan voegen aan hun dieet. Eind 2021 gaven de lidstaten van de Europese Unie groen licht voor de toelating van de sprinkhaan, krekel en meelworm als menselijk voedsel. Goed nieuws voor Protix: 's werelds grootste insectenkweker, gevestigd in Bergen op Zoom.

Protix is wereldwijd marktleider en heeft de sector volledig vanaf de grond opgebouwd. Toen Protix begon, bestond er geen Europese regelgeving, waren er geen machines en was er weinig kennis. Wij spraken met Kees Aarts, mede-oprichter en CEO, en met Elselina Battenberg, Head of Communications, over lobbyen in Brussel, het dieet van de toekomst en het paradepaardje van Protix: de zwarte soldaatvlieg.

Zwarte soldaatvlieg: alternatief voor soja en palmolie

Protix werkt met de zwarte soldaatvlieg, ook wel hermetia illucens. ‘We kweken de zwarte soldaatvlieg zelf. Onze vliegjes leggen vervolgens eitjes waar larven uitkomen. Om deze larven te laten groeien, maken we gebruik van plantaardige voedselresten uit onder andere de aardappelverwerkingsindustrie, brouwerijen en graanverwerkers, maar ook van fruit als avocado’s en mango’s die afgekeurd zijn voor de consumentenmarkt’, aldus Battenberg.

Na ongeveer een week zijn de larven groot genoeg om te oogsten. Dat gebeurt voordat de beestjes zich verpoppen. ‘Ze worden gewassen en vermalen tot puree. Daaruit scheiden we de eiwitten en vetten, de eiwitten drogen we tot meel’, vervolgt Battenberg. ‘Dit is een duurzaam alternatief voor onder andere soja en palmolie uit verre landen. Hierdoor is er elders op de wereld minder intensieve landbouw en boskap nodig. Bovendien produceren we lokaal en is er voor de productie van insecten maar weinig water en energie nodig.’ Ter illustratie: 1 ton insecten kan in de productiefaciliteiten van Protix 4,5 ton plantaardig afval omzetten in voedingsstoffen. Om te groeien heeft die hoeveelheid insecten slechts zo’n twee weken, en 20 vierkante meters en minder dan 30 liter water nodig.

Lobbyen in Brussel

Toen Protix begon, was het insectenmeel officieel alleen toegestaan voor gebruik in huisdiervoeding. ‘Honden en katten staan los van de menselijke voedselketen. Voor vissen, varkens en kippen is dat een ander verhaal’, legt Battenberg uit. Toch was er direct steun vanuit de overheid en waren er subsidies beschikbaar. Protix zette vol in op onderzoek en oprichter Kees Aarts ging aan de slag met het schrijven van rapporten om in Brussel Protix’ visie op het gebruik van insecteneiwit en -vet over te brengen. Battenberg: ‘Laten zien dat insecteneiwit veilig is, dat het duurzaamheidsvoordelen oplevert en ook voedingskundig klopt: dat is wat we duidelijk wilden maken.’

In 2017 werd insecteneiwit officieel toegestaan voor gebruik in visvoer, sinds 2021 mag het ook in voeding voor kippen en varkens. Voor gebruik in voeding die bestemd is voor mensen geldt een apart wetgevingstraject. ‘Dat zijn langlopende, intensieve trajecten’, legt Battenberg uit. ‘Juist waar het gaat om voeding voor consumenten staan veiligheid en zekerheid voorop.’ Vorig jaar werd een belangrijke stap gezet, toen de lidstaten van de Europese Unie groen licht gaven voor de toelating van sprinkhanen, krekels en meelwormen voor menselijk voedsel. Dit zijn beestjes waar Protix, naast de zwarte soldaatvlieg, ook mee werkt. Voor de kweek hiervan trekt het bedrijf samen op met gespecialiseerde telers. Met de nieuwe regelgeving komt, na visvoeding en andere diervoeding, het gebruik van insectenmeel voor de consumentenmarkt steeds dichterbij.

Dieet van de toekomst

Een grote stimulans, zegt Battenberg. ‘Wat het complex maakt, is dat insectenproducten voor mensen op de markt wel getolereerd werden in verschillende landen, waaronder Nederland, maar dat de Europese wetgeving het officieel nog niet toestond. Het ingrediënt is een novel food voor veel landen, een nieuw voedingsmiddel. Maar wij geloven dat duurzame ingrediënten en dus ook onze insecten een toekomst hebben als het gaat om humane voeding, vooral nu de consument zich steeds bewuster wordt van zijn ecologische voetafdruk en de impact die de voedselketen daarop heeft.’ Met de vergunning voor het gebruik van sprinkhanen, krekels en meelwormen in menselijke voeding lijken de EU-lidstaten die visie te onderschrijven. Momenteel werkt Protix aan een vierde novel food dossier, voor de zwarte soldaatvlieg. Het gebruik van dat beestje is vooralsnog namelijk wel toegestaan in dierenvoeding, maar nog niet in voeding voor mensen.

De ingrediënten voor innovatie

Opereren in een nieuwe markt en met nieuwe producten waarvoor (nog) geen regelgeving is vraagt tijd, toewijding en innovatie. Aarts ziet het succes van Protix als de optelsom van nieuwsgierigheid, pionieren en doorzettingsvermogen. ‘Al die drie onderdelen zijn nodig voor echte innovatie. Protix is ontstaan vanuit de drang om impact te hebben, bij te dragen aan een duurzame toekomst waarin we de natuur verrijken in plaats van verarmen. Je moet als pionier doorzetten en blijven aanpassen als iets niet lukt, totdat het wél slaagt. In ons geval heeft dat geleid tot een prachtige fabriek die 24/7 draait, met een stabiele output waarvan onze klanten duurzaam voedsel maken.’ In februari van dit jaar stapten vier nieuwe impactbeleggers in het groeiplan van Protix: European Circular Bioeconomy Fund (ECBF), BNP Paribas, de Prince Albert II Foundation en The Good Investors. Daarmee haalde het bedrijf 50 miljoen euro investeringen binnen om internationaal verder te kunnen groeien.

‘Er komt een tijd dat mensen ook op grote schaal insecten gaan eten’, voorspelt Aarts. ‘Nieuwe generaties consumenten laten zich steeds beter informeren. Zij beoordelen voedsel puur op basis van hun footprint. Hoeveel land, water en energie heeft iets gekost? Insecten passen perfect in het dieet van de toekomst.’