Waarom gebruiken we voedzame mensenpoep niet als mest?

Onze poep zit vol met nutriënten die goed zijn voor de bodem. Zonde dus dat we het elke dag wegspoelen, zegt social designer Fides Lapidaire: die waardevolle stoffen kunnen we ook verwerken tot mest en er voedsel op verbouwen. Met een foodtruck met ‘broodjes poep’ en de nieuwe docu ‘Holy Shit’ laat ze Nederland vast wennen aan dat idee.

Wie lust er een broodje poep? Dat wil zeggen: een broodje biet, geteeld op aarde die bemest is met gecomposteerde menselijke ontlasting. Niet iedereen durft het aan, weet Fides Lapidaire.

Als sociaal ontwerper zet ze ‘complexe vraagstukken om in verrassende perspectieven’, zo is te lezen op haar site. Maar zo’n broodje poep, uitgedeeld vanuit Lapidaire’s kleurrijke foodtruck op een festival of evenement, blijkt voor sommigen toch wat té verrassend. ‘Soms heeft iemand er al één in zijn hand en durft-ie hem toch niet op te eten’, vertelt ze. En precies om dat soort reacties is het haar te doen. ‘Je wordt dan geconfronteerd met je eigen weerzin. En met de vraag: waar heb ik dit nou van, heb ik dit aangeleerd?’

Mensenpoep in plaats van kunstmest?

Als je kijkt naar de nutriënten in mensenpoep, is er veel potentie. Er zitten fosfaten, nitraten en stikstof in: stoffen die belangrijk zijn voor een gezonde, rijke bodem en daarmee ook voor onze voedselproductie. Door mest van mensenpoep en -plas te gebruiken, zou je bovendien het gebruik van kunstmest kunnen terugdringen of zelfs overbodig kunnen maken, met positieve gevolgen voor het milieu, stelt Lapidaire. ‘De productie van kunstmest gaat gepaard met veel energiegebruik en uitstoot. En één van de ingrediënten van kunstmest, fosfaat, wordt gewonnen uit mijnen die langzaamaan leegraken.’

Grote veranderingen beginnen soms klein. Daarom staat er naast Lapidaire’s foodtruck een eco-toilet waar je je poep en plas kunt ‘doneren’. In ruil voor een succesvolle donatie krijg je korting op je broodje. De verzamelde ontlasting wordt eerst gecomposteerd, vertelt Lapidaire. ‘Aan het eind van dat proces hou je prachtige nutriëntrijke aarde over waarmee je planten kunt voeden.’ Dat laatste gebeurt al in een kleine tuin in Abcoude, waar ook de bieten voor de foodtruck worden geteeld.

Medicijnresten en ziektekiemen

Toch is er op het gebruik van mensenpoep als mest ook kritiek. Want wat gebeurt er met de medicijnresten en ziektekiemen in onze ontlasting? ‘Dat is zeker iets om op te letten’, antwoordt Lapidaire, ‘maar de schadelijke stoffen waar wij de compost op testen, worden afgebroken.’

Ook wetenschappers van de Duitse Universiteit van Hohenheim deden onlangs een interessant experiment. Zij teelden kool op verschillende soorten mest, gemaakt van poep en plas van mensen. De groenten bleken ‘volledig veilig voor consumptie’. In de geoogste kolen vonden de onderzoekers wel een aantal stoffen terug die te herleiden waren tot medicijnresten, maar in verwaarloosbare hoeveelheden. Volgens de onderzoekers zou je een half miljoen kolen moeten eten om het equivalent van één pil binnen te krijgen.

Een pot met poep voor de boer

Volgens Lapidaire staan veel boeren positief tegenover het gebruik van voedzame mensenmest op hun land. Ze organiseert zelfs een jaarlijkse ‘Give a Shit-actie’, waarbij boeren burgers oproepen om een pot met poep en plas (vermengd met zaagsel) te komen doneren op de boerderij. ‘Eén van de boeren met wie we werken ziet zichzelf niet als producent, maar als nutriëntenrecyclaar’, vertelt Lapidaire. ‘Hij zegt: ik verwerk reststromen die mijn bodem voeden. Een gezonde bodem staat bij hem dus voorop, het produceren van voedsel is een zijtak.’

Vorig jaar heeft de actie Give a Shit een motie ontketend in de Tweede Kamer. De kamer nam een voorstel aan van CDA-er Derk Boswijk om de mogelijkheden voor mensenpoep als mest te onderzoeken.

Nieuwbouwwijken met vacuüm-wc’s

Hoe kijkt Lapidaire naar de toekomst van het gebruik van mensenpoep en -plas als mest in Nederland? Dat begint in nieuwbouwwijken, denkt de ontwerper. ‘Stel dat je in nieuwe woningen vacuüm-wc’s ? bouwt. De verzamelde poep en plas verzamel je op wijkniveau, je filtert er meteen de nutriënten uit en transporteert die naar omringende gebieden. Dan ontvangt die boer heel graag de poep en plas van de stad.’

Voordat het zover is, heeft Nederland nog heel wat te leren over de waarde van poep en plas, denkt Lapidaire. De korte documentaire Holy Shit die ze onlangs maakte met filmmakers Yanna Hoek en Jeppe van Pruissen moet daarbij helpen. Met de film wil het duo burgers, politici en waterschappen aan het denken zetten: over de verspilling van waardevolle nutriënten, maar ook over de grotere gedachte daarachter. ‘Als we poep en plas écht gaan zien als iets waardevols, veroorzaakt dat een sneeuwbaleffect op andere duurzaamheidsaspecten’, denkt Lapidaire. ‘Zoals gezondheid en betekenisgeving. Dit project gaat ten diepste over wederkerigheid, over onderdeel zijn van een kringloop. Jezelf terugplaatsen in de elementen om je heen, daar zit heel veel betekenisgeving in.'