Maria van der Heijden: 'Verschillen moet je willen!'

Wie zijn die mensen, die Nederland met hun aanstekelijke drive, innovatieve oplossingen, diepgaande kennis en/of ondernemersgeest verder verduurzamen? Duurzaamheid.nl zet deze helden, verbonden aan ons platform, graag in the picture. Elke maand kun je nader kennismaken met een van hen. Deze maand is het woord aan Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van MVO Nederland. Het is haar wens dat het voor alle ondernemers vanzelfsprekend wordt om duurzaam te ondernemen.

Sinds 2016 staat Maria van der Heijden aan het roer bij MVO Nederland. Als bedrijfskundige én sociaal ondernemer was dat voor haar een logische stap nadat ze bijna tien jaar Women on Wings op de kaart zette. Met die organisatie richtte ze zich op het creëren van banen voor vrouwen op het Indiase platteland. ‘Als vrouwen in ontwikkelingslanden betaald werk hebben, dan kunnen ze hun kinderen onderwijs en betere voeding bieden. Zo wordt de armoedespiraal doorbroken. In totaal hebben we nu een kwart miljoen banen gerealiseerd.’

Wat is het grootste misverstand over duurzaamheid?

‘In de debatten over het klimaat hoor je steeds weer dat het te veel geld kost. Mensen die maatregelen om ons klimaat te redden niet zo nodig vinden framen de plannen als kostbaar voor de burger. Dat is een misverstand. Neem hernieuwbare energie van de zon en de wind, die zijn onuitputtelijk aanwezig. Wij kijken nu pas serieus naar hoe we het goed kunnen inzetten en hebben slechts een fractie benut van wat mogelijk is.
De pijn zit niet in onze portemonnee, maar in het aanpassen van onze levensstijl. Je moet intrinsiek gemotiveerd zijn om te veranderen. Ik rijd zelf een elektrische auto, maar dat is best veel gedoe. Mijn actieradius is kleiner en ik moet onderweg vaak mijn auto opladen. Dat kost mij extra tijd. Ook al ben ik supergemotiveerd, soms lukt het niet om alles efficiënt te plannen en voel ik me daardoor gestrest.’

Welke bijdrage wil jij leveren aan een duurzaam Nederland?

‘Ik vind het belangrijk om moonshots te formuleren: wat is onze stip op de horizon? Wat mij betreft een economie die klimaatneutraal, circulair en inclusief is. Dat is haalbaar met kleine concrete stappen. Ik wil het ondernemers makkelijker maken om die stapjes te zetten.
Het is feitelijk een maatschappelijke transitie, omdat het iedereen raakt. Het gaat niet alleen over energie of het klimaat. Het raakt mensen in hun koopgedrag, hun woongenot en de manier waarop zij zich vervoeren. Het gaat erom dat je vanuit je eigen vermogen, verantwoordelijkheid en talent kijkt hoe je kan bijdragen. Iedereen kan iets doen.
De grootste opgave is om iedereen hierin mee te krijgen. Daarvoor moet je het aantrekkelijk maken. Kijk hoe Tesla, een auto voor de happy few, de markt voor elektrische auto’s in beweging heeft gezet. Ook Dopper is een mooi voorbeeld. Mede dankzij Dopper drinken veel meer mensen kraanwater en is het gebruikelijk om in een restaurant om een fles kraanwater te vragen. Als je een verandering voor elkaar wilt krijgen, moet je zorgen dat het ook hip en leuk is om eraan mee te doen.’

Wie is jouw inspiratiebron?

‘Ik voelde me als kind al aangetrokken tot de wijde wereld en andere culturen. Het erf van de boerderij waar ik opgroeide werd voor mij te klein. Toen ik klaar was met school ging ik op reis naar India en daar werd ik gegrepen door het hindoeïsme. De bekende uitspraak van Gandhi is mijn inspiratiebron: Wees zelf de verandering die je in de wereld wilt zien.

Het is heel gemakkelijk om anderen te vertellen wat ze moeten doen, maar het begint bij jezelf. Het betekent dus dat ik elektrisch rijd, nadenk over welke kleding ik koop, welke mobiele apparaten ik gebruik en waar ik naartoe ga op vakantie. In de krant las ik dat er mensen doorschieten en psychisch last hebben van de druk om klimaatneutraal te leven. Dat is jammer. Ik ben niet roomser dan de paus, maar leef wel bewuster. Het gaat erom dat we allemaal een stapje zetten, maar je hoeft niet perfect te zijn. Ik erger me rot aan een KLM-mailing: “Waar ga jij shoppen deze lente?” Dat kan dus niet meer!’

Waar droom jij van?

‘In mijn droom leven onze kinderen en kleinkinderen in een mooie schone wereld waarin iedereen mee doet. Ik hou van de natuur en geniet elke dag van de zonsopgang en -ondergang. Ook koester ik de verschillende seizoenen.
Vanuit mijn rol bij MVO Nederland wil ik de komende tien jaar zorgen dat meer bedrijven meer gaan doen op het gebied van klimaat, circulaire economie en inclusiviteit. Wij zijn de olievlek met koplopers die laten zien dat het kan. Met lef, moed en leiderschap kom je een heel eind.’

Wat is er volgens jou nodig om een volgende stap te zetten richting verduurzaming?

‘Prijsprikkels werken als een tierelier. Denk aan de plastic tasjes. Toen consumenten ervoor moesten gaan betalen heeft dat geleid tot een enorme gedragsverandering. Er is nog weerstand tegen het invoeren van een CO2-prijs, maar ik ben optimistisch dat het lukt om het in het klimaatakkoord te krijgen. De hoge belasting op arbeid en een lage belasting op milieu klopt gewoon niet. Dat is een verouderd systeem.
Voor iedere ondernemer zijn er veel mogelijkheden om duurzamer te ondernemen. In de Nieuwe Business agenda van MVO Nederland staan innovatieve ideeën en zaken die ieder bedrijf morgen kan doen. Deze grote en kleine acties kunnen gezamenlijk een doorbraak verwezenlijken. Neem de inkoop eens onder de loep. Gebruik ik goede materialen en grondstoffen? Onder welke omstandigheden worden die gemaakt? Welke voorwaarden stel ik? Kijk ook eens naar de samenstelling van je team en zorg voor meer diversiteit of vrouwen op leidinggevende posities. Ondernemers vragen zich vaak af of hun klanten al zover zijn en of dit wel het goede moment is om te veranderen. Producten en diensten lijken vaak op elkaar en daarom is authenticiteit belangrijk. Je kunt je juist onderscheiden van jouw concurrenten met een duurzaam verhaal. Verschillen moet je willen!’

Tot slot: wat moeten we vanavond ter inspiratie lezen/luisteren/bekijken?

‘Het boek De waarde van alles van Mariana Mazzucato is zeer de moeite waard. Zij beschrijft hoe onze economie werkt en wat daarvan de makke is. We maken geen goede berekening van de waarde die gecreëerd wordt. We onttrekken winst, zoals dividend voor aandeelhouders, maar dat gebeurt niet op een eerlijke manier waardoor we ons hele systeem verarmen.’