SaXcell maakt volledige recycling van katoen mogelijk

Veertig kledingstukken. Dat is het aantal dat de gemiddelde Nederlander jaarlijks weggooit. Een deel hiervan wordt doorgegeven en een deel wordt gerecycled. Maar het grootste deel? Dat belandt op de afvalberg en gaat uiteindelijk de verbrandingsoven in. Dit resulteert alleen al voor katoen in een jaarlijkse afvalberg van 25 miljoen ton kleding. Dat de totale afvalberg met afgedankt textiel ‘maar’ voor 40 procent uit afgedankte mode bestaat, laat zien dat ons textielprobleem nog veel groter is. Onderzoekers in het oosten van Nederland gingen op zoek naar een oplossing. Het resultaat? SaXcell.

Alweer negen jaar geleden ontstond bij een team van onderzoekers betrokken bij het lectoraat Sustainable & Functional Textiles van Hogeschool Saxion in Enschede het idee om cellulose te onttrekken aan textielafval en daarvan een ‘nieuw’ textielvezel te maken. Gerrit Bouwhuis (SaXcell), Ger Brinks (BMA-Techne), Henk Gooijer (Filo Engineering), Pramod Agrawal (Agrawal Ecolabs) en Jens Oelerich stonden aan de basis van het project dat later SaXcell werd gedoopt.

Ger Brinks licht de start van SaXcell toe: ‘Er was duidelijk sprake van een alsmaar groeiende berg textielafval. We realiseerden ons dat het anders kon en anders moest.’ In 2012 slaagde het team erin om een garen te ontwikkelen dat volledig uit textielafval is gewonnen. Deze nieuwe vezelsoort doopten ze in 2015 tot SaXcell, verwijzend naar Saxion en cellulose.

Van gebruikt textiel naar hoogwaardig nieuw textiel

De SaXcell-textielvezel wordt gemaakt van chemisch gerecycled huishoudelijk katoenafval. In het innovatieve proces ontstaat een nieuwe cellulosevezel, waarbij de oorspronkelijke katoencellulose wordt omgezet in pulp voor de nieuwe textielvezel. De eerste stap voor dit proces is het inzamelen van gebruikt textiel. Voor het maken van honderd kilo pulp is eenzelfde gewicht aan oud textiel nodig. Het unieke van de SaXcell-vezel is dat de kwaliteit beter is dan van het uitgangsmateriaal, de katoenvezel.

‘Water, grond, chemische middelen; er wordt volop geïnvesteerd om katoen te produceren. Het na gebruik weggooien van stoffen is doodzonde. We wilden die investeringen opnieuw oogsten, om zo de waarde van de stof vast te houden,’ vertelt Brinks.

Het recycleproces van SaXcell is milieuvriendelijker dan de productie van regulier katoen: er zijn tenslotte géén landbouwgrond, pesticiden en insecticiden nodig én er wordt minder water verbruikt. Daarnaast kan het oplosmiddel dat nodig is bij het recycleproces voor meer dan 99% worden hergebruikt. De SaXcell-vezel zelf kan ook vele malen gerecycled worden.

Opschalen met partners

Onlangs werd aangekondigd dat SaXcell in een nieuw in te richten productiefaciliteit de productie van hoogwaardig textiel op basis van gebruikt textiel gaat opschalen. In de in Enschede in te richten fabriek zal straks honderd kilo SaXcell per dag worden geproduceerd.

Deze stap is mogelijk dankzij een samenwerking tussen de vijf uitvinders, Hogeschool Saxion, Sympany, WeVoTex en drie Turkse textielbedrijven: Ugurlular, Modeko en Selin Tekstil. Op 9 april zijn deze partijen een aandeelhoudersovereenkomst aangegaan, waarmee de pilot productie van SaXcell van start kan.

Daarnaast is ook stichting TexPlus betrokken voor de verdere ontwikkeling van SaXcell in het laboratorium. TexPlus is een samenwerkingsverband tussen zes Overijsselse koplopers op het gebied van circulair textiel waar SaXcell zelf ook deel van uitmaakt. TexPlus heeft als doel de textielketen van inzameling tot hergebruik te verbinden. Een doel dat uitstekend samengaat met waar SaXcell voor staat.

Van inzameling tot productie van garen en doeken

De verschillende aandeelhouders in SaXcell nemen allen een deel van de textielproductieketen voor hun rekening. Samen vullen zij het circulair proces van afgedankt tot gerecycled textiel in. Zo zorgen textielinzamelaar Sympany en textielproducent WeVoTex voor het textiel dat gerecycled gaat worden. Dit textiel wordt in de productiefaciliteit allereerst tot kleine deeltjes ontrafeld, ook wel vervezeling genoemd. Hierna vindt via het recycleproces van SaXcell de pulpproductie plaats. De pulp gaat vervolgens naar Turkije, waar de drie partnerbedrijven er met een natspinproces garen van maken. Hier worden onder andere huishoudtextiel zoals handdoeken van geproduceerd door de Turkse partners.

Brinks geeft aan bijzonder tevreden te zijn met de samenwerking die ontstond in de zoektocht naar opschaling: ‘We hebben een tijdje gezocht naar geschikte samenwerkingspartners en investeerders. Nederlandse investeerders bleken vooral geïnteresseerd in rendementscijfers en risico’s. Omdat er ook geproduceerd moet worden, en dat in Nederland weinig gebeurt, zijn we in Turkije uitgekomen.

WeVoTex werkte al samen met deze Turkse textielbedrijven. Al met al is een mooie samenwerking ontstaan, die voor alle betrokken partijen gunstig is. En het mooie is dat elke stap in het proces, van inzameling tot productie, is vertegenwoordigd.’