Reactie van Olof van der Gaag, voorzitter van de NVDE, op het regeerakkoord in Hoofdlijnen
‘Energie raakt alles. Onze hele samenleving komt tot stilstand als er geen energie meer is.’ De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) maakt zich sterk voor een energievoorziening die volledig is gebaseerd op hernieuwbare energie. De aangesloten bedrijven zijn actief in de hernieuwbare energiesector, maar ook in duurzame mobiliteit (bedrijven als Tesla, de Nederlandse Spoorwegen en Fastned zijn lid), de gebouwde omgeving en de industrie. Olof van der Gaag werkt sinds acht jaar voor de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), de relatief jonge ondernemersvereniging voor de duurzame energiesector. Eerst als directeur, nu als voorzitter. Van woningisolatie, warmtepompen en warmtenetten, tot aan de vergroening van Tata Steel, de glastuinbouw en de verduurzaming van sportclubs, het komt allemaal voorbij in zijn werk. Wat vindt hij van het nieuwe regeerakkoord op hoofdlijnen?
Niet in de ijskast
Voor een deel is Van der Gaag vooral blij met wat er niet in het regeerakkoord op hoofdlijnen staat. Dat klinkt misschien raar, maar in het hoofdlijnenakkoord staat heel duidelijk dat het kabinet door wil gaan met de energietransitie, dat ze zich bewust zijn van het belang van de continuïteit van beleid en dat ze ook de klimaatdoelen, zoals die in de klimaatwet zijn vastgelegd, willen halen. Helaas schrappen ze een aantal specifieke maatregelen, maar eigenlijk zeggen ze daarmee dat 90% van het bestaande klimaat- en energiebeleid gewoon doorgaat. ‘Dat is eigenlijk heel opmerkelijk, aangezien de grootste regeringspartij tijdens de verkiezingen zei dat het klimaatbeleid door de shredder gaat. Het klimaatbeleid is dus in de verste verte niet in de shredder gekomen,’ stelt Van der Gaag vast.
Wat volgens hem ook een lichtpunt is van het hoofdlijnenakkoord, is dat de partijen inzien dat de energietransitie kansen biedt voor ondernemerschap. Ze brengen het niet alleen als een plicht, als een soort spruitje - het is niet lekker, maar het moet nou eenmaal. Het biedt onze samenleving en onze ondernemers juist ook kansen. Bovendien wordt de link gelegd met onze afhankelijkheid van landen die fossiele energie leveren; De energietransitie is niet alleen goed voor het klimaat, maar ook voor onze onafhankelijkheid. De belangrijkste drijfveer is hier dan niet zozeer het klimaat, maar het uiteindelijke resultaat – een duurzame energietransitie – is hetzelfde.
Ze brengen de energietransitie niet alleen als een plicht, als een soort spruitje - het is niet lekker, maar het moet nou eenmaal. Het biedt onze samenleving en onze ondernemers juist ook kansen
Olof van der Gaag, voorzitter NVDE
De nadere uitwerking
Het akkoord op hoofdlijnen is maar kort en er valt nog veel uit te werken. Een overkoepelend punt dat volgens Van der Gaag hierin niet mag ontbreken is dat er een doorrekening komt van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). ‘De economische effecten en de koopkrachtgevolgen worden vaak standaard doorgerekend door de planbureaus. De NVDE pleit ervoor dat het PBL doorrekent wat de gevolgen van de maatregelen in het regeerakkoord zijn voor onze klimaatdoelen, onze energieonafhankelijkheid, de energietransitie en voor de beschikbaarheid van energie.’
De energietransitie als superpower
Van der Gaag is best optimistisch over de energietransitie. Hij stelt dat er een aantal krachten zijn, die er als een soort natuurwet voor zorgen dat de energietransitie steeds succesvoller zal zijn. De eerste is het feit dat de energietransitie voor een heel groot deel draait op apparaten. Zonnepanelen, elektrische auto's, warmtepompen, windmolens, elektrolysers voor waterstof, etc. ‘Met dergelijke apparaten is er altijd een leercurve; als er meer worden verkocht en geproduceerd, dan daalt de prijs en neemt de kwaliteit toe. Dit gebeurde met zonnepanelen, en nu ook met, bijvoorbeeld, batterijen. Vorig jaar werd door de inflatie wereldwijd zo ongeveer alles duurder, maar batterijen werden toen 14% goedkoper in een jaar. Het is eigenlijk een soort superpower, waardoor de energietransitie bijna niet kan mislukken,’ legt Van der Gaag uit.
In de tweede plaats zijn heel veel van die apparaten ook nog veel efficiënter met energie dan hun fossiele voorgangers. Een elektrische auto kan bijvoorbeeld wel vijf keer zoveel kilometers maken met dezelfde hoeveelheid energie als een benzine- of dieselauto. En een warmtepomp kan met dezelfde hoeveelheid energie zeker vier keer zoveel warmte maken als een CV ketel.
Obstakels wegnemen
De regering moet daar vooral zijn voordeel mee doen, zegt van der Gaag, en proberen te zorgen dat mogelijke praktische obstakels worden opgelost. Want die zijn er natuurlijk ook, anders ging alles vanzelf. Hoe zorg je bijvoorbeeld dat ondernemers sneller een vergunning krijgen voor hun project en ze niet eerst acht jaar aan het praten en formulieren invullen zijn?
Want het is een natuurwet dat de zon 's nachts niet schijnt, maar het is geen natuurwet dat een procedure acht of tien jaar duurt. Dat is gewoon mensenwerk, dus dat kunnen mensen ook gewoon veranderen. ‘En,’ zo stelt hij, ‘het zijn die praktische dingen waarvan ik ook hoop dat die eigenlijk niet als politiek links of rechts worden gezien. Het is gewoon een kwestie van praktische randvoorwaarden in orde maken, zodat mensen en bedrijven sneller vooruit kunnen.’
De energietransitie als kans
Het Internationaal Energieagentschap heeft onlangs gekeken naar welk deel van de economische groei nou komt door investeringen in de energietransitie. Een leuke vraag voor Van der Gaag, want tot nu toe werd vaak gedaan alsof het een soort tegengestelden waren; verduurzamen en economische groei. Maar wat is nou eigenlijk de economische bijdrage van al die investeringen in de energietransitie? Voor Europa was dat maar liefst 30%. Dat betekent ook dat het voortzetten van die energietransitie maakt dat het vestigingsklimaat voor bedrijven die in deze sectoren actief zijn heel gunstig is.
Het terugdraaien van de verplichte warmtepomp werkt hier dan weer niet mee. Minister De Jonge bepaalde dat wanneer je na 2026 je CV ketel wilde vervangen, je als vervanging minimaal een hybride warmtepomp moest nemen, als je huis daar geschikt voor is. ‘Dit vonden wij een goed idee, want het is een verplichting die je na zeven jaar hebt terugverdiend, veel aardgas bespaart en zorgt voor een CO2 reductie. Bovendien komen zonnepanelen nog vaak uit China, maar warmtepompen produceren we in Apeldoorn, Houten en Arnhem.’
Het is een natuurwet dat de zon 's nachts niet schijnt, maar het is geen natuurwet dat een procedure acht of tien jaar duurt. Het zijn die praktische dingen waarvan ik ook hoop dat die eigenlijk niet als politiek links of rechts worden gezien. Het is gewoon een kwestie van praktische randvoorwaarden in orde maken, zodat mensen en bedrijven sneller vooruit kunnen.
Olof van der Gaag, voorzitter NVDEVernieuwing in de zonnepanelensector
Het in één keer afschaffen van de salderingsregeling voor zonnepanelen in 2027 is nog zo’n voorbeeld. De NVDE heeft jarenlang gepleit voor het stapsgewijs afbouwen van die regeling, dus we zijn het ermee eens dat die wordt afgeschaft. Al gaat het nu wel erg abrupt. ‘De warmtepomp is in principe nog even aantrekkelijk, maar voor zonnepanelen is de investering daarmee een stuk minder aantrekkelijk geworden. Ik verwacht dat de markt heel actief met nieuwe oplossingen zal komen, bijvoorbeeld met combinaties van producten als zonnepanelen met een thuisbatterij. Of zonnepanelen met een laadpaal, als je een elektrische auto hebt.’
Nederland is wereldkampioen zonnepanelen per hoofd van de bevolking en dat is gezien ons weertype best opmerkelijk. Maar dat betekent ook dat het nergens ter wereld belangrijker is om te zorgen dat je die zonnestroom ook slim gebruikt en goed moet inpassen in het energiesysteem.
Lef, hoop en trots voor de duurzame energiesector
‘Om maar in termen van het nieuwe regeerakkoord te blijven, denk ik dat deze sector van nature wel lef, hoop en trots heeft. Het is belangrijk om met optimisme en zelfvertrouwen vanuit de duurzame wereld hier naar te kijken. We zijn veel grote maatschappelijke problemen in één keer aan het oplossen, variërend van klimaat, tot onze onafhankelijkheid, tot grip op de energierekening. En het gaat eigenlijk ook hartstikke hard. Sinds het klimaatbeleid van 1990 heeft Nederland zijn uitstoot van broeikasgassen met een derde verlaagd, terwijl in die periode onze economie is verdubbeld. Dus als je het zo bekijkt, is het best reden voor een feestje’ concludeert Van der Gaag. ‘Daar mogen we trots op zijn.’
