Hebberig worden van wat je al hebt

Iedereen vindt het normaal om je fiets te repareren als die stuk is, en je huis te onderhouden. Maar andere spullen onderhouden wordt minder vaak gedaan, waardoor veel kapotte spullen in de vuilnisbak belanden. Martine Groenewegen vindt dat jammer, en bedacht daarom het concept ‘Ontkopen’, waarbij mensen worden gestimuleerd om zelf te repareren wat kapot is of te pimpen waar ze op uitgekeken zijn. Haar werkwijze was in oktober te zien bij de stand van Circulaire Ambachts Centra op Dutch Design Week.

Haar plan is om een platform te bouwen voor inspiratie om zelf aan de slag te gaan met repareren aan de hand van cursusaanbod, ruimtehuur en instant hulp voor als het toch niet helemaal zelf lukt.

Met het delen van verhalen en het geven van inspiratie hoopt Groenewegen meer mensen te laten zien hoe waardevol oude spullen kunnen zijn. Voor consumenten, maar ook voor gemeentes en bedrijven biedt zij een passende aanpak.

Circulair advies

‘Het begon eigenlijk als een soort grapje op een markt, waar we mensen vroegen: Heb je iets waar je op uitgekeken bent? Hoe zou je dat weer aantrekkelijk kunnen maken?’ Maar Groenewegen haalde er zoveel plezier uit dat ze op zoek ging naar een verdienmodel. Ze biedt nu een service aan waarbij ze bedrijven helpt die circulair willen gaan inkopen. De grote vraag is dan: ‘hoe krijg ik de hele organisatie mee?’

Groenewegen runt bijvoorbeeld een medewerkersservice waarbij de medewerkers binnen een organisatie een code krijgen om een Ontkopen advies aan te vragen. Zij moeten daarvoor een afbeelding van een object insturen per email met een kleine omschrijving van wat er mis is met het voorwerp. Vervolgens geeft Groenewegen een advies over hoe ze het voorwerp aan kunnen passen, zodat het weer aantrekkelijk wordt om te behouden. Dat advies kan een knutseladvies zijn, maar ook een psychologisch advies.

Een andere blik

‘Iemand vroeg bijvoorbeeld advies over een vaasje. Dat vaasje stond in de weg op tafel en ze wilde het weggooien. We hebben toen voorgesteld het vaasje op een plank te plakken en het geheel over te verven. Het staat dan niet meer in de weg op tafel, maar hangt als design item aan de muur! ‘Een beetje geknutsel en je hebt iets heel anders. Dat adviseren is heel leuk om te doen. Mensen zeggen dan: oh, dit is echt heel leuk, dat had ik zelf nooit bedacht.’

Ook komen mensen regelmatig met een familiestuk, dat eigenlijk helemaal niet in hun interieur past. De psychologische tip daarin is: ‘Maak daar eens een (wissel)tentoonstelling van. In januari en februari heb je dit, en in maart wissel je het voor iets anders op die plek. Enerzijds is het je tentoonstelling in huis en anderzijds is het bijvoorbeeld het hoekje van je oma.’

Het mooie is dat het werkt als een soort sneeuwbaleffect van gedragsverandering. Na het advies, zo leert de ervaring, gaan de medewerkers meer spullen anders bekijken. ‘We leveren de adviezen altijd in groepjes van tien personen zodat ze ook het gesprek aangaan en elkaars resultaten gaan bespreken. Dat gaat dan vaak over wat ze thuis nog meer kunnen doen, maar ook over spullen waar ze op de werkvloer langer mee zouden kunnen doen. Dat is precies de bedoeling van de actie,’ legt Groenewegen uit.

Gebruiken wat je hebt

Het initiatief voor een stand van Circulaire Ambachtscentra bij de Dutch Design Week komt ook bij Groenewegen vandaan. Ze had al eerder aangeklopt bij de Dutch Design Week maar toen werd ze nog niet genoeg ‘design’ bevonden. Het geeft de Circulaire Ambachtscentra nu de mogelijkheid hun verhaal te delen met een groter publiek.

De stand kreeg als thema mee: ‘Use what you have’. Want hoe mooi het ook is om van huishoudelijke reststromen weer nieuwe producten te maken, nog beter is het om te repareren wat kapot is of te pimpen waar je op uitgekeken bent, waardoor je niets nieuws hoeft te kopen. In de stand heeft ze daarom een leeg plankje met een bordje erbij: ‘Repurpose what you own’. Maak je eigen spullen weer aantrekkelijk.’

Designers aan tafel

De ambachtscentra zagen dat we in Nederland heel veel materialen van huishoudens verzamelen bij milieustraten. Groenewegen: ‘We merken dat het proces van hoogwaardig verwerken stokt bij het vinden van lokale ontwerpers en bedrijven die dan ook wat met die materialen gingen doen. We dachten, hoe kun je die nou aan je koppelen?’

Groenewegen nodigde daarom de ontwerpers uit aan de tafel bij Dutch Design Week, om ter plekke aan de slag te gaan met de materialen. Naast de grote tafel staan bakken vol met afgedankte spullen. Van kapotte kleerhangers en lapjes stof tot oude fietsbanden en sinaasappelnetjes. Het is een soort van snoepwinkel voor ontwerpers. ‘Je kunt als bezoeker ook lekker aan de knutsel. En wij krijgen er ook nieuwe energie van. Soms denk je: hoe kom je erop?! Nou, daar heb je designers voor.’

‘Ik denk dat dingen ook esthetisch mooi moeten zijn’, gaat ze verder. ‘Mensen moeten er hebberig van worden. We hebben in de stand verschillende producten staan, waarvan mensen meteen zeggen: Oh, zo'n klok wil ik ook hebben.’ En zo zocht de gemeente Leiden een alternatief voor hun wegwerp bekertjes. Ze wilden best kopjes hergebruiken, maar ze wilden wel alleen witte kopjes. Door de oude kopjes te zandstralen worden alle verschillende kopjes dezelfde kleur en zo toch een mooi geheel.

Aandacht voor ontwerp(ers)

‘Het is zo leuk om te doen, om lekker met je handen bezig te zijn. En je krijgt er veel waardering voor.’ De stoelen die in de stand staan zijn opgeknapt door basisschool leerlingen uit Noord Holland. Daar loopt een project om leerlingen met dit soort materialen te laten experimenteren. Zelf is ze ook bezig met workshops bij MBO’s en middelbare scholen, waarbij de leerlingen bedenken wat voor nieuwe producten ze zouden kunnen maken met restmaterialen uit de stand.

Naast ontwerpers hebben we ook verhalenvertellers nodig, vindt Groenewegen. Door verhalen te vertellen geef je deze mooie producten en diensten de aandacht die ze verdienen. Waar ontwerpers vaak vooral bezig zijn met het ontwerpen van producten, zijn er ook mensen die het geweldig vinden om het verhaal erachter te vertellen via een artikel als dit of een fimpje. Laten we elkaar zo versterken.’