PixelFarming: gamechanger in de landbouw

Stel je voor: het is 2035 en je woont in een slimme woonwijk in een parkachtige omgeving met een moestuin en wat vee om de hoek. De moestuin wordt bijgehouden door een robot die gewassen inzaait die jij besteld hebt, de plantjes onderhoudt en uiteindelijk teelt. Je ontvangt zo precies de gewassen die jij nodig hebt. Dit is een realistisch beeld waar door de ondernemers achter PixelFarming hard aan gewerkt wordt.

PixelFarming is een radicaal andere aanpak dan de conventionele landbouw. De kerngedachte is een systeem waarin het land is opgedeeld in kleine eenheden van ongeveer tien bij tien centimeter, oftewel farmpixels. Daarop rijdt een robot op zonne-energie autonoom rond om te gewassen te planten, verzorgen, telen en data te verzamelen. Zo kan de consument het hele groeiproces thuis volgen.

Zelfvoorzienend

Het idee ontstond tijdens de vakantie van Arend en Simone Koekkoek in 2014. ‘Onder het genot van een glas wijn bij het kampvuur droomden we over wat we zouden doen met een miljoen. Ik zag een plek voor me waar mensen samenleven, wonen en werken, en elkaars talenten versterken. Zelfvoorzienendheid staat voorop, omdat wij duurzaamheid erg belangrijk vinden. Als je zelf voor je eten en energie moet zorgen, dan ga je je vanzelf duurzaam gedragen, is onze overtuiging.’

De droom werd steeds concreter en ook al hadden ze geen miljoen euro, samen met vrienden besloten ze om het gewoon te gaan doen. De twee gezinnen kochten een oude leegstaande boerderij die ze omtoverden tot een innovatiecentrum voor landbouw en duurzaamheid: de Campus Almkerk. Vanuit de campus wordt geïnvesteerd in verschillende projecten waarin collectieve zelfvoorzienendheid een belangrijke rol speelt. PixelFarming is een van die initiatieven.

Van peuter tot tuinman

Ten tijde van het interview is de robot hard aan het werk op het land. Pootgaten boren en gewassen inzaaien. ‘Wij hebben vijf jaar uitgetrokken om de robot op te leiden. Het is nu nog een “peuter” en moet nog veel leren om een “tuinman” te worden. Wij dwingen onszelf om in hoog tempo grote stappen te zetten, want we zien dat er veel behoefte aan is.’ Vanuit de hele branche wordt PixelFarming met grote interesse gevolgd, zowel door consumenten, als boeren, horeca en onderwijsinstellingen. ‘Het is mooi om te zien dat veel mensen onze droom ondersteunen. Toprestaurants willen bijvoorbeeld een pixel voor hun restaurant. En wij krijgen enorm veel studenten en scholieren over de vloer. Zoals de Wageningen Universiteit die ziet dat dit een gamechanger kan zijn voor de wereld.’

Duurzame landbouw

Het stimuleren van de energietransitie is een van de doelen van de ondernemers. Zo zijn overal op de campus zonnepanelen geïnstalleerd en rijdt de robot ook op zonne-energie. Op het land worden geen pesticiden en kunstmest gebruikt. ‘Het milieu wordt niet belast, onder andere omdat we biodivers telen’, zegt Arend Koekkoek. ‘Dat betekent bijvoorbeeld dat we ook veel bloemen zaaien, waardoor het insectenleven een boost krijgt. Een ander groot verschil met reguliere boeren is dat wij geen grote landbouwmachines gebruiken. Die zware voertuigen zorgen voor verzakking, doordat ze te diep ploegen. Zeker in veengebieden heeft dat veel gevolgen voor de waterstand. Bovendien komt er een grote hoeveelheid CO2 vrij uit de veenlaag. Wij ploegen niet, maar plaatsen plantjes op individuele plekjes waardoor alleen dat kleine stukje omgewoeld hoeft te worden. Doordat de bodem intact blijft, is de waterwerkende capaciteit van de grond beter en de waterstand voor ons minder belangrijk. Waterbeheer is wereldwijd een belangrijk thema. Daarom zou deze manier van landbouw bedrijven op grote schaal veel impact kunnen hebben,’ legt Arend Koekkoek uit.

‘Bovendien is de opbrengst hoger: wij halen maar liefst 150% meer voedsel van een hectare. Doordat we met steeds meer mensen op aarde zijn, is efficiënter omgaan met onze ruimte belangrijk. Om verspilling te voorkomen, telen we precies wat er wordt besteld. De rest van het land blijft leeg, of we zaaien er bijvoorbeeld bloemen in. Traditionele landbouwers gooien de akkers vol en hopen alsnog klanten te vinden voor hun overproductie. Tot slot is er nog de logistiek waarop enorme winst wordt geboekt. De producten gaan rechtstreeks naar de gebruiker. Binnen de voedselketen wordt over het algemeen ouderwets gewerkt. Er valt veel winst te behalen.’

Interessant verdienmodel

Om de toekomst van hun bedrijf veilig te stellen hebben de meeste boeren zich de afgelopen decennia gericht op schaalvergroting. ‘Boeren hebben het inderdaad moeilijk, omdat verdiensten teruglopen en ze tegelijkertijd grote risico’s lopen. Ze moeten hun verdienmodel aanpassen. Met PixelFarming ontstaan interessante mogelijkheden; de boer wordt dienstverlener en verpacht zijn grond. Als je start met echt duurzaam denken, dan is er altijd een verdienmodel,’ is de overtuiging van Arend Koekkoek.

Simone Koekkoek ziet PixelFarming als onderdeel van de stad van de toekomst. ‘Als consument heb je nu nauwelijks zicht op de manier waarop je voedsel wordt geproduceerd. Straks wel. Idealiter heeft iedere woonwijk naast een moestuin, ook een eigen veestapeltje erbij met wat kippen, koeien en varkens. Ook vee en landbouw werken met elkaar samen. Het vee ruimt het “afval” op, Vroeger op de boerderij wisten ze al heel goed hoe de circulaire economie werkte. Al werkte vroeger maar liefst 80% van de mensen op de boerderij. Dat is nu niet haalbaar, daarom is robotica hard nodig.

Hoe duurzaam is ons voedsel?

Voeding en duurzaamheid is een hot item. Ook is het een ingewikkeld onderwerp. Onlangs lanceerde het Planbureau voor de Leefomgeving de speciale themasite ‘Kan ons voedsel duurzamer worden?’ Er zitten vele aspecten aan de duurzaamheid rondom voedsel. Mensen vinden verschillende dingen belangrijk aan voedsel en maken op basis daarvan verschillende keuzes. Voor de een heeft duurzaamheid te maken met dierenwelzijn; duurzaam vlees is dan bijvoorbeeld gemaakt van varkens die hebben kunnen wroeten in een modderpoel. Voor een ander is voedsel duurzaam als er weinig broeikasgasemissies zijn uitgestoten bij de productie; in dat geval kunnen varkens beter in luchtdichte stallen worden gehouden. Deze en andere interpretaties van ‘duurzaam’ zijn niet goed of fout, maar in de praktijk kunnen ze wel met elkaar conflicteren’, is er te lezen op de themasite.

Lees via dit artikel meer informatie over de themasite 'Kan ons voedsel duurzamer worden?'.