Festivals: Uit je plaat voor een duurzame transitie

De tijd van je leven

Vervolgens kan het festival ook gebruikt worden als podium om dat verhaal te vertellen en vooral ook positieve ervaringen van festivalgangers te koppelen aan duurzamere keuzes. Niet door met het vingertje te wijzen, maar juist vanuit de onderbewuste neuroscience kant. Couzij: ‘Als je mensen de beste tijd van hun leven bezorgt en ze dan vertelt: trouwens, dit waren de duurzamere keuzes die je hier gemaakt hebt, dan ga je tegen het huidige beeld in dat duurzaamheid vaak gaat over minder (minder leuk, minder lekker, minder mooi) en duurder. Informatie verstrekken alleen is niet genoeg. Als we mensen die niet per se intrinsiek gemotiveerd zijn om duurzamere keuzes te maken, willen aanzetten tot duurzamer gedrag, moeten we het koppelen aan die positieve ervaringen, daar ligt de sleutel.’

Systeeminnovaties

Festivals zijn uitermate geschikt als versneller voor de grotere duurzame transitie, niet alleen vanwege de puur technische innovaties, maar juist ook door de combinatie van gedrag met een gezond verdienmodel. De zogenaamde systeeminnovaties, zo stelt Couzij. Neem elektrisch deelvervoer: mensen kunnen het op de Wadden niet gebruiken. Als je een deelauto meeneemt vanuit de Randstad blijf je doorbetalen als de auto op de parkeerplaats staat, want uitchecken kan er niet. ITGWO had daarom in 2022 een partnerschap met deelauto-aanbieder MyWheels en deed met hen een pilot waarbij mensen niet betalen voor de dagen waarop de auto geparkeerd stond in de haven van Harlingen. Couzij: ‘En meteen werd het heel interessant voor iedereen: voor de duurzame transporttransitie, de festivals, andere Waddeneilanden, én voor de vervoerder die graag zijn business model wilde uitbouwen.’

Battery hot-swappen

Een nieuwe proef die dit jaar zijn intrede gaat doen in festivalland, is de battery hot-swap. Een oplossing voor de tijdelijke energievraag op locaties waar geen vaste elektriciteitsaansluiting is, of waar de capaciteit op het elektriciteitsnetwerk niet voldoende is. Batterij 1 wordt gebruikt terwijl 2 wordt opgeladen, en vervolgens omgewisseld. Batterij 1 wordt dan vervoerd naar een plaats waar deze weer duurzaam kan worden opgeladen. Aanbieder van mobiele batterijen Greener en Lab Vlieland besloten dit concept uit te testen. Spannend, want dit alles moet tijdens ‘show’ gebeuren. ‘Je moet er rekening mee houden dat dingen niet gaan zoals je bedacht hebt en daarop voorbereid zijn. Dit zorgt voor grote urgentie en dat geeft ook de druk die je eigenlijk nodig hebt voor dit soort innovatie. Het moet het allemaal doén,’ vertelt Couzij. ‘Dat is heel tof en ik denk ook dat als we praten over wanneer duurzaamheid nou interessant wordt, dan is dat hier, waar het gaat om innovatie. Daar kun je mensen motiveren om het leuk te vinden, want je kunt er echt spannende dingen doen en enorme progressie boeken.’ Als de battery-swap op ITGWO een succes wordt, is het een reële oplossing die waarschijnlijk de komende jaren veel toegepast gaat worden in de ‘echte’ wereld.

Lab Vlieland begon aan dit soort creatieve innovatiepuzzels te werken met ITGWO en inmiddels doet de organisatie dit op internationale schaal met onder andere de 42 festivals van de Green Deal Circular Festivals ? verspreid over veertien landen. Dergelijke samenwerkingsverbanden en kennisdeling zijn erg belangrijk en versterken de aanjaagfunctie.

Zowel stok als wortel

Internationale of nationale regelgeving omtrent duurzaamheid is er voor festivals nog nauwelijks maar daar komt verandering in. Couzij is er groot voorstander van, maar dan zowel met stok als wortel: aanjagers van de transitie en organisaties die de transitie willen maken moeten worden beloond voor hun inspanning. Vanaf 1 juli 2023 betaal je extra voor wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten, of moeten ondernemers herbruikbare bekers en bakjes van de klant accepteren of zelf aanbieden. Voor consumptie op een festival of ander evenement zijn vanaf 1 januari 2024 wegwerpbekers en -bakjes die plastic bevatten helemaal verboden. Alle festivals moeten voor drankbekers naar een hergebruiksysteem, of als dat niet lukt een gesloten recyclesysteem met een recyclegraad van minimaal 75 procent. Een kans wat Couzij betreft; de festivalsector zou het voortouw kunnen en misschien wel moeten nemen.

Het lekkere van koploperschap

Voor ITGWO is de aankomende wetgeving geen probleem. Dat is het lekkere van het koploperschap, aldus Couzij. Hij zou andere organisatoren willen aansporen om serieus na te denken over hoe je dingen anders kunt doen. ‘Wees niet bang voor verandering. Kijk bijvoorbeeld naar het hergebruik van drankbekers. Bij popfestivals gaat het hier over hun omzet en dat moet efficiënt en betrouwbaar blijven verlopen.’ Zijn pro-tip: kijk iets verder dan de standaard wegwerpoplossingen, zoals PET-Recycle bekers, die vaak als meest haalbare opties worden gepresenteerd. ‘Ook het systeem met recyclebare wegwerpbekers vereist een terugnamelogistiek, dan is het nog maar een heel klein stapje naar een volledig herbruikbaar systeem, wat de veel duurzamere optie is. Zie het als een logistieke puzzel: festivalorganisatoren zijn juist daar heel goed in!’ Hergebruik kan overigens ook op grotere festivals kostenneutraal door met een bekermunt of statiegeldsysteem de kosten te dekken. Het Roskilde-festival in Denemarken is het ook gelukt. ‘Veranderen gaat niet zomaar, maar het kan zo veel opleveren. Laten we de potentie van festivals als aanjagers van de duurzame transitie benutten en ons steentje bijdragen aan het creëren van een mooiere wereld voor iedereen.’