In de wereld van circulaire elektronica blijkt keer op keer: de grootste winst zit niet in nieuwe technologie, maar in slimmer omgaan met wat we al hebben. Tako Johannesma, oprichter van de Witgoedbrigade, zag dat dagelijks terug in de enorme stapels afgedankte wasmachines, drogers en vaatwassers. ‘Elk jaar danken we in Nederland zo’n 700.000 wasmachines af,’ vertelt hij. ‘En vaak gaat het om apparaten die met een beetje onderhoud of een simpele reparatie nog jaren mee hadden gekund. Dat is toch zonde?’
Van frustratie naar innovatie
Het idee voor de Witgoedbrigade ontstond na een simpele observatie van een stagiair bij een eerder platform dat Johannesma introduceerde. Net als bij het platform voor juridische dienstverlening ging er ook bij witgoedreparaties het een en ander mis. Monteurs waren moeilijk bereikbaar, consumenten wisten niet of repareren de moeite waard was en over kosten bestond geen enkele duidelijkheid. Dat moest slimmer kunnen.
Samen met een team ontwikkelde Johannesma een digitaal reparatieplatform dat klanten en monteurs direct met elkaar verbindt. Daarmee was de Witgoedbrigade geboren. Het doel: reparaties eenvoudiger, transparanter en toegankelijker maken en zo bijdragen aan een cultuur waarin repareren de norm is.
Driedubbele waarde
De Witgoedbrigade is meer dan een marktplaats voor reparaties. Eigenlijk zijn er drie partijen die baat hebben bij het platform: de consument, de monteur en de samenleving.
• De consument krijgt vooraf duidelijkheid over prijs, de reparateur en de afweging ‘repareren of vervangen’.
• De monteur krijgt minder administratieve rompslomp en meer opdrachten. Ook vakmensen die minder goed Nederlands spreken of moeilijk bereikbaar zijn, kunnen via het platform goed aan het werk.
• De samenleving profiteert van minder elektronisch afval, lagere CO₂-uitstoot en slimmer gebruik van grondstoffen.
AI-assistent Bram en het stoplicht
Innovatie speelt een grote rol in de aanpak van de Witgoedbrigade. Neem Bram, een slimme AI-assistent die consumenten helpt om kleine storingen zelf op te lossen. In twintig procent van de gevallen blijkt de tussenkomst van een monteur namelijk helemaal niet nodig. Dat bespaart kosten voor de klant en tijd voor de monteur, en het voorkomt dat een apparaat vroegtijdig wordt vervangen.
Daarnaast is er het stoplichtsysteem dat consumenten helpt beslissen of repareren zinvol is. Groen betekent: het is absoluut de moeite waard iets te repareren. Oranje: een twijfelgeval, maar vaak nog de moeite waard. Rood: repareren is economisch en ecologisch onverstandig. Zo krijgen consumenten grip op een keuze die eerder vooral op onderbuikgevoel werd gemaakt.
Vooruitblik: Applimind en digitale oplossingen
Ook ontwikkelt Johannesma met Applimind nieuwe instrumenten: AI-assistenten, digitale productpaspoorten en slimme onderhoudstools. Waarmee producenten, monteurs en consumenten storingen kunnen voorkomen en apparaten langer laten meegaan.
Zo heeft de consument invloed op circulariteit. Maar een cruciale rol is hier ook weggelegd voor de fabrikant. Johannesma werkt daarom nauw samen met verschillende fabrikanten. Met Sharp loopt momenteel een pilot waarin wasmachines voorzien zijn van een QR-code. Die leidt naar een digitaal onderhoudsboekje en instructies voor beter gebruik. Consumenten leren hun apparaat beter verzorgen, wat storingen voorkomt en de levensduur verlengt.
Ook monteurs en producenten profiteren: met behulp van QR-codes en digitale paspoorten krijgen zij inzicht in de onderhoudsgeschiedenis van apparaten. ‘Als je weet wat er al aan een machine gedaan is, kun je veel gerichter repareren,’ legt Johannesma uit. ‘En producenten krijgen waardevolle feedback over waar hun apparaten vaak de mist ingaan.’
Ook kan gedacht worden aan nieuwe verdienmodellen, zoals washing-as-a-service waarbij consumenten betalen per wasbeurt en de fabrikant eigenaar blijft van de machine. Dat creëert een prikkel voor fabrikanten om duurzame, onderhoudsvriendelijke apparaten te maken.
Obstakels en kansen
De weg naar een circulaire witgoedsector niet vanzelf. De huidige businessmodellen van producenten en retailers draaien nog steeds om zoveel mogelijk verkoop. Dat maakt de omslag naar ‘minder maar beter verkopen’ lastig. Ook de prijsprikkels werken tegen: repareren lijkt vaak duurder dan een goedkope nieuwe machine aanschaffen.
Johannesma pleit daarom voor drie structurele veranderingen: Het verlengen van de garantie naar minimaal vijf jaar, waar dat nu standaard twee jaar is. De verlaging of afschaffing van btw op reparaties, waardoor reparaties betaalbaarder worden. En betere informatie voor consumenten bij aankoop, bijvoorbeeld via een repareerbaarheidsscore zoals in sommige Europese landen al is ingevoerd.
Circulariteit doen we samen
Johannesma benadrukt dat niemand dit alleen kan. ‘We moeten consumenten verleiden om beter voor hun spullen te zorgen, producenten stimuleren om repareerbare apparaten te maken en de overheid inzetten om de juiste randvoorwaarden te creëren. Alleen zo kunnen we echt opschalen.’
De boodschap is hoopvol: circulariteit is geen abstract ideaal, maar een concrete praktijk waarin technologie, vakmanschap en sociaal ondernemerschap samenkomen. De Witgoedbrigade laat zien dat het kan.
Meer weten over circulaire kansen in de tech-sector?
Kom dan naar Holie Tech! op 26 november in de Holie Hub. Een inspirerend evenement voor iedereen die werkt met consumentenelektronica.