Circulaire ondernemers stralen tijdens prijsuitreiking Circular Awards

De week van 6 februari was de Week van de Circulaire Economie. De aftrap was geheel in stijl, met de uitreiking van de Circular Awards tijdens de Nationale Conferentie Circulaire Economie 2023. De mensen achter de meest impactvolle circulaire projecten en organisaties lieten zich op het podium van Theater de Spiegel in Zwolle dankbaar toejuichen door een uitstekend gevulde zaal.

De Circular Awards worden georganiseerd door het Versnellingshuis Nederland Circulair! en mogelijk gemaakt door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Dit was de zesde editie. De jury gaat elk jaar op zoek naar innovatieve projecten, producten en diensten van bedrijven en overheden die inspireren en laten zien wat een circulaire economie kan betekenen voor Nederland.

Juryvoorzitter van de categorieën Business Small and Large Karen Maas is hoogleraar Accounting and Sustainability aan de Open Universiteit en daarnaast academisch directeur van Impact Centre Erasmus. Het is dus veilig te stellen dat zij wel het een en ander heeft gezien op het gebied van duurzaamheid. Toch zegt ze blij verrast te zijn door de creativiteit en inspirerende circulaire ideeën die ze zag passeren.

‘Circulariteit is iets goeds, maar het moet geen doel op zich zijn’, vindt Maas. ‘Het is een onderdeel van een veel groter vraagstuk. Uiteindelijk moet het ook bijdragen aan de oplossing van bijvoorbeeld materiaalschaarste, het klimaatprobleem, of een sociaal probleem.’

Vier criteria

Om de inzendingen te beoordelen, keken Maas en haar collega-juryleden naar vier criteria. ‘Allereerst: waar in het productieproces, de organisatie of de keten zit de circulariteit. Waar op de R-ladder wordt ingezet? En: hoe opschaalbaar is de aanpak? Circulaire ideeën komen vaak uit het brein van start-ups, maar is er, bij gebleken of verwacht succes, ook potentie om op te schalen?’

Ten derde beoordeelde de jury de mate van samenwerking, vertelt Maas. ‘Je kúnt als bedenker van iets unieks op je patent gaan zitten en winst maken. Maar om de grote uitdagingen waar we voor staan op te lossen, moet je samenwerken, samen kennis opbouwen en kennis delen. Vandaar dat dat ook een criterium was.’

‘Ten slotte beoordeelden we het businessmodel. Een duurzame onderneming moet duurzaam voort te zetten zijn, ook zonder subsidie of filantropie. Door de multidisciplinaire samenstelling van onze jury konden we al die aspecten goed beoordelen.’

Winnaars

Half januari maakte de jury een voorselectie van negen finalisten bekend, netjes verdeeld over de categorieën Business Small, Business Large en Public. Stuk voor stuk organisaties die hoog op de R-ladder ? opereren, systeemveranderend bezig zijn en op het gebied van duurzaamheid en circulariteit al impact gemaakt hebben.

In de categorie Business Small ging het Bossche PeelPioneers er met de hoofdprijs vandoor. De jury roemde de manier waarop de organisatie sinaasappelschillen, die na het persen van vers sap in supermarkten overblijven, een nieuw leven geeft in consumentenproducten als vleesvervangers en cosmetica. Een schoolvoorbeeld van brancheoverstijgende samenwerking.

Oogkleppen af

De bekende textielretailer Zeeman won in de categorie Business Large. Maas: ‘Zeeman heeft duidelijk een grote ambitie. In samenwerking met textielorganisatie Het Goed geven zij textiel een tweede leven. Consumenten kunnen namelijk in alle Nederlandse Zeeman-winkels gebruikt textiel inleveren, waarna het als tweedehands in hun winkels wordt verkocht of hergebruikt. Daarmee geeft Zeeman een goed voorbeeld: het maakt hun winkelende publiek bewust van de aanwezigheid van het tweedehands-circuit. Belangrijk, want op het gebied van kledinghergebruik is nog een wereld te winnen.’

In de categorie Public, onder leiding van juryvoorzitter Jacqueline Cramer, mocht een delegatie van Provincie Gelderland zich op het podium laten fêteren. Dankzij een knap staaltje circulair delven kreeg maar liefst 92 procent van de materialen van een overbodig provinciaal kantoorgebouw een reïncarnatie in de nieuwbouw. Net als PeelPioneers en Zeeman nam ook de Provincie Gelderland dankbaar een luid applaus in ontvangst.

Refuse

Rondom deze Circular Awards vond juryvoorzitter Maas het vooral interessant om te zien wáár de circulariteit van de inzenders precies zat. ‘We zagen bedrijven die hun eigen reststoffen opvangen en ze terugbrengen in circulatie. Dat is natuurlijk een hele goede zet. Maar persoonlijk zie ik liever dat bedrijven meer inzetten op het verkleinen van de afvalstroom. Dat is de eerste stap op de R-ladder: refuse. Als er geen afval ontstaat, hoef je het ook niet te verwerken.’

Maas noemt JUUNOO, de maker van circulaire scheidingswanden en paneelmuren, als voorbeeld. ‘JUUNOO ontwikkelt een herbruikbare tussenwand die na de levensduur niet gesloopt, maar gedemonteerd en hergebruikt wordt. Circulariteit zit in hun hele bedrijfsproces verweven. Ik ben ervan overtuigd dat dat de richting is die we op moeten.’

Bewustzijn over klimaatproblematiek neemt toe

Volgens Maas is er een trend zichtbaar: het bewustzijn over klimaatproblematiek wordt steeds groter. ‘Maar de urgentie is ook groter dan ooit. Door de materiaalschaarste en hoge prijzen voor bepaalde grondstoffen is hergebruik interessant. Daar wordt nu veel in geïnvesteerd. Nu is het tijd om op te schalen en daar de vruchten van te plukken. Ook in grote volumes: grote organisaties en de overheid moeten nu echt circulair gaan inkopen. De tijd is daar rijp voor.’

Ze denkt dat de overheid er goed aan doet circulaire initiatieven te belonen. ‘Dat hoeft echt niet door alleen sec geld beschikbaar te stellen. Wellicht krachtiger is commitment: toezeggen dat je als overheidsinstantie – Rijk, provincie of gemeente – iets afneemt van een circulaire ondernemer. Ik vind het een taak van de overheid om daarin het goede voorbeeld te geven.’

Kansen benutten

Maas sluit af met een advies aan startende en bestaande ondernemers. ‘Denk goed na hoe je circulariteit integreert in je bedrijfsproces. Er zijn nu heel veel kansen en circulariteit is hot. Probeer het thema te koppelen aan je business, hoe groot of klein die ook is. En maak slim gebruik van elkaars kennis en de knowhow die al op de markt aanwezig is. Neem deel aan kennissessies en ga de dialoog aan. Er is een interessante ontwikkeling gaande en door in te zetten op circulariteit kun je nieuwe kansen creëren. Laat ze niet liggen.’