Circu Leren laat interieurs circuleren

Het is dit jaar 140 jaar geleden dat De Nachtwacht in het Rijksmuseum werd opgehangen. Het Melkmeisje van Vermeer is al sinds 1908 onderdeel van de collectie. Maar niet alle kunststukken zijn zo lang in het museum te zien. Denk bijvoorbeeld aan exposities die na een korte tijd alweer plaatsmaken voor iets anders. Ook het interieur moet dan het veld ruimen en dat is Marije Remigius een doorn in het oog. Met haar organisatie Circu Leren laat zij zien dat interieurs bouwen ook duurzaam kan.

Na twintig jaar als onder meer frezer en later engineer en projectmanager gewerkt te hebben bij een interieurbedrijf, vindt Marije Remigius het in 2018 tijd voor een sabbatical. Ze gebruikt die tijd niet voor een rondreis door Azië of een backpackavontuur in Peru, maar blijft dichter bij huis en reflecteert op haar eigen loopbaan.

Driehonderd kuub in de prullenbak

‘Bij mijn werkgever maakte ik onder meer expositiematerialen’, opent ze. ‘Een groot modemerk was onze klant en in de zomer en winter exposeerden zij door heel Europa. Barcelona, Parijs, Berlijn, Milaan… En na het zomerseizoen gingen zo’n tien trailers vol materialen – ongeveer driehonderd kuub aan spullen – de prullenbak in. Ik dacht: eigenlijk is mijn werk twintig jaar lang in de afvalbak gegooid en dus droeg ik twintig jaar lang bij aan een niet-kloppend systeem.’

‘Begrijp me niet verkeerd’, gaat ze verder, ik vond het al die tijd superleuk om iedere keer iets nieuws te bedenken en bouwen. Geen seriematig werk, maar op maat gemaakte puzzeltjes. Maar ja, het nadeel van maatwerk is dat je het daarna moeilijk aan een andere partij kunt verkopen. Echt niet iedereen zit te wachten op een wolk in de huisstijl van een festival.’’Dat zette de creatieve ondernemer aan het denken. ‘Het was in eerste instantie niet zo dat ik de aarde wilde redden, maar ik vond het zonde om het vakmanschap na drie dagen van gebruik in de container te kieperen.”

Remigius hield het niet bij alleen die analyse; ze wilde ook daadwerkelijk iets veranderen. Dat leidde tot een opdracht van het Rijksmuseum. ‘Ik deed een onderzoek naar circulaire tentoonstellingen in het Rijksmuseum. Hoe meer ik over het systeem nadacht, hoe meer ik tot de conclusie kwam dat circulair werken in de museumsector keihard nodig was.’

De geboorte van Circu Leren

Na haar sabbatical en opdracht richtte Remigius haar bedrijf Circu Leren op. De missie van Circu Leren is dat alle interieurs circulair gebouwd worden. Daarvoor heb je nieuwe systemen nodig. Om die beweging op gang te helpen, startte ze nóg twee initiatieven. Inter Matter in 2023, een online platform dat interieurbouwers helpt om voor duurzame materialen te kiezen. In 2024 begon Remigius nóg iets nieuws: Jutplaats. ‘Dat is een soort Marktplaats voor gebruikte interieurbouwprojecten en -materialen. Zakelijke gebruikers kunnen daar online snuffelen naar, en handelen in materialen voor hun project, stand of expositie.’

‘Doe maar een frisje’

Circu Leren is het moederschip van Remigius’ bedrijvenbundel. Het bedrijf ondersteunt interieurontwerpers, architecten, opdrachtgevers én makers om hun projecten circulair uit te voeren. Remigius: ‘Veel mensen en bedrijven hebben het idee dat duurzamer per definitie duurder is. Dat is dus helemaal niet zo. Het is alleen een beetje een onbekend terrein voor velen. Daardoor weten ze ook niet zo goed wat ze kunnen vragen. Ik vergelijk het een beetje met die reclame van Royal Club: doe maar een frisje. Daar kun je dus precies niets mee. Hoe concreter je bent, hoe makkelijker het wordt om duurzame keuzes te maken. Met het maken van die keuzes proberen we met Circu Leren te helpen.’

Ze vervolgt: ‘Een belangrijk startpunt is het definiëren van het begrip duurzaamheid. Hoe duurzaam wil de klant het hebben? ‘Doe maar een standje’, om een link met die commercial te maken, is iets anders dan iemand die zegt dat hij uitsluitend met bio-based materialen wil bouwen. Wij houden dan rekening met de ambities van de klant en wat bij de organisatie past. We hoeven echt niet rigoureus alles om te gooien en álles te vervangen door circulaire materialen. Ik eet ook weleens een zak chips terwijl ik weet dat dat niet goed is. Maar ik doe het niet iedere dag. Het gaat om de verhouding; die moet gezond zijn. Zo is het in de interieurbouw ook.’

Bijsturen in het Rijksmuseum

Remigius kan als consultant meer het verschil maken dan als interieurbouwer, vindt ze. ‘Als interieurbouwer zit je vaak te laat aan tafel; op het moment dat bepaalde keuzes al zijn gemaakt. Liever word ik al vanaf de planfase bij een project betrokken. Dan kun je richting geven, kritische vragen stellen en bijsturen.’

Voor de Caravaggio-Bernini-tentoonstelling in het Rijksmuseum – een expo van ruim een half jaar in 2020 – werd Remigius en haar Circu Leren rijkelijk laat aangesteld. ‘Voor die tentoonstelling was het ontwerp al in een vergevorderd stadium. De plannen en processen voor zo’n grote expositie lopen jaren. Op het laatste moment hebben we toch nog duurzame aanpassingen gedaan, wat leidde tot een veel efficiënter materiaalgebruik.’

Caravaggio-Bernini bestond uit vijf onderdelen die gebouwd moesten worden. ‘Het ging om bankjes, sokkels, wandpanelen, vitrines en wanden. ‘We keken per onderdeel wat we konden verduurzamen, en hoe. De wanden hebben we gebouwd met een wandsysteem dat al 25 jaar geleden was gebouwd en nog in het magazijn stond. We gebruikten zo veel mogelijk bestaande vitrines. De sokkels waren nieuw, maar zijn daarna wel hergebruikt door Nemo Science Museum en vervolgens overgenomen door een meubelmaker. En ik heb voorgesteld de maat van de wandpanelen – die met dure Kvadrat-stof bekleed moesten worden – aan te passen, zodat er minder textiel- en houtafval was.’

Jonge Rembrandt

Veel panelen werden na de tentoonstelling gebruikt om hotelkamers mee aan te kleden. ‘Bijna alle materialen zijn hergebruikt’, analyseert Remigius niet zonder trots. ‘En een deel van de panelen is gedoneerd aan een basisschool in Amsterdam. Dat waren toch al gauw een paar trailers vol. ‘Wat gaan jullie ermee doen?’, vroeg ik bij de levering aan een kind van een jaar of acht. Haar antwoord? ‘Ik ga er iets overheen schilderen en dan kan het terug het Rijksmuseum in.’ Prachtig, die vrije geest en dat omdenken. Dat hebben we keihard nodig om de wereld meer circulair te maken.’