E-waste Race pakt afvalstroom aan en maakt scholieren bewust

Een verouderd model telefoon in de keukenla, kapotte laptop op zolder of ongebruikte wekker weggemoffeld in de gangkast: veel oude en afgedankte elektronische apparaten (e-waste) blijven rondslingeren in huis of belanden bij het restafval. Om dit probleem aan te pakken, bedacht Timmy de Vos de E-waste Race: ‘Mensen weten niet waar ze met e-waste naartoe moeten, of hebben geen zin om voor iets kleins naar de milieustraat te gaan. Terwijl het vaak nog prima herbruikbaar of recyclebaar is.’

De E-waste Race maakt het inzamelen van elektronisch afval leuk, leerzaam en makkelijk en inspireert de basisschoolleerlingen tot het maken van duurzamere keuzes. In elke race nemen bovenbouwleerlingen van telkens tien scholen in een regio het tegen elkaar op. Ze worden tijdens interactieve gastlessen bewust gemaakt van het belang van het inzamelen en recyclen van e-waste. Daarna roepen ze buurtbewoners op om elektronica aan te melden op de website. Van publiciteit tot inzameling: de scholieren doen alles zelf. De school die na vier weken de meeste punten heeft weten te scoren, wint een schoolreis.

Bijdragen aan een volhoudbare wereld voelt voor De Vos bijna als vanzelfsprekend. ‘Ik ben altijd al een eigenzinnig type geweest, iemand die graag wat tegendraads is.’ Die eigenschap, gecombineerd met de drang om maatschappelijke waarde te bieden, maakt van De Vos een duurzame ondernemer pur sang.

Logistieke uitdaging

Zijn deelname aan de E-waste 2.0 Challenge in 2013 betekende het startschot voor de E-waste Race. Deze prijsvraag voor vernieuwende ICT-concepten voor de inzameling van e-waste werd georganiseerd door Wecycle, Utrechtinc en het Utrecht Sustainability Institute. Het winnende concept leverde De Vos een startbudget op van 10.000 euro. Dit gebruikte hij voor het bouwen van een website en het doen van een pilot. ‘Die was meteen een groot succes, waarbij we veertien ton aan kleine elektronica inzamelden.’

Logistiek gezien bleek de eerste race een uitdaging. ‘Omdat scholen verspreid door heel Nederland meededen, werkten we samen met verschillende logistieke partners. Dat moest – en kon – efficiënter. Daarom organiseren we de E-waste Race nu lokaal, zodat we maar met één logistieke partner per keer te maken hebben.’ Eenmaal ingezameld komt het afval in samenwerking met Weee Nederland en lokale afvalverwerkers terecht bij gerenommeerde recyclers.

Duurzaam domino-effect

Het team van De Vos houdt de resultaten van de race nauwkeurig bij. Na die eerste pilot in 2014 zijn er inmiddels ruim tachtig races georganiseerd, met in totaal meer dan achthonderd teams van scholen in heel Nederland. Het totaal aantal verzamelde apparaten bedraagt zo’n 1,5 miljoen. ‘Per race zamelen we gemiddeld 14 duizend kilo afval in, met uitschieters naar wel 30 duizend kilo.’ Het zijn cijfers waar De Vos trots op is.

Toch schuilt de belangrijkste impact volgens hem niet in de cijfers, maar in het educatieve aspect. ‘We maken niet alleen leerlingen bewuster, maar indirect ook hun docenten, buren, ouders, grootouders, enzovoorts. Dat domino-effect kunnen we natuurlijk niet meten, maar is er wel degelijk. Kids informeren en inspireren, zodat ze in bredere zin gaan nadenken over duurzaam gedrag: dat is misschien wel onze grootste verdienste. Ik geloof echt dat daar onze kracht ligt. Je zult maar net de volgende Elon Musk in de klas hebben zitten…’

Volgende stap: textiel

Nu de E-waste Race staat als een huis, zet De Vos zijn tanden in een andere forse afvalstroom: textiel. ‘De afvalstroom van textiel lijkt heel erg op die van e-waste. Van beide stromen wordt ongeveer de helft niet ingeleverd voor hergebruik en recycling. Ook voor textiel geldt dus dat de inzameling veel beter kan. Én dat er een belangrijk en noodzakelijk verhaal over te vertellen is.’

Net als e-waste sluit textiel bovendien goed aan bij de belevingswereld van de scholieren. De Vos: ‘In de bovenbouw worden kinderen zich er steeds meer van bewust hoe ze eruitzien. Ze gaan op die leeftijd nadenken over wat ze willen uitstralen met hun kleding. Met de Textiel Race geven we ze mee dat je ook op het gebied van mode duurzamere keuzes kunt maken.’

Internationale ambitie

De eerste Textiel Race vindt plaats in het najaar van 2020. De Vos wil het succes van de E-waste Race evenaren zodat scholen in heel Nederland aansluiten. Ondertussen gaat de E-waste Race voor het eerst de grens over. ‘We hebben een samenwerkingspartner gevonden in Duitsland. Het plan is om daar deze herfst voor het eerst een Duitse race mee te organiseren. Dat is een eerste stap op weg naar internationalisering, uiteindelijk willen we in meerdere Europese landen actief zijn.’

Ultieme droom

‘Zowel met de E-waste Race als de Textiel Race willen we zoveel mogelijk jongeren inspireren, die op hun beurt weer familie, vrienden en andere mensen in hun directe omgeving inspireren tot duurzamer gedrag.’ Die ‘duurzame inktvlek’ mag dan niet meetbaar zijn, De Vos hoopt er toch ooit tastbaar bewijs van te zien. ‘We zijn nu zes jaar bezig, dus de deelnemers van de allereerste E-waste Race zijn nu ongeveer zeventien, achttien jaar. Stel dat ik over vijf jaar hoor dat een van hen zelf een fantastisch duurzaam project is gestart, en dat wij daar mede aanstichter van zijn geweest: dát is de grote droom.’

Wil je meer weten? Bekijk dan de websites van de E-waste Race en de Textiel Race.