Talitha Muusse: 'We moeten meer naar binnen kijken'

Wie zijn die mensen, die Nederland met hun aanstekelijke drive, innovatieve oplossingen, diepgaande kennis en/of ondernemersgeest verder verduurzamen? Duurzaamheid.nl zet deze helden, verbonden aan ons platform, graag in the picture. Elke maand kun je nader kennismaken met een van hen. Deze keer spreken we met millennial Talitha Muusse over duurzaamheid, generatiekloven en jong talent.

Ze is niet bang om publiekelijk de status quo ter discussie te stellen. Ze is een van de oprichters van de Duurzame Jonge 100 en begon als jongste commissaris van Nederland in de Raad van Toezicht van MVO Nederland. Met haar initiatief Blikverruimers streeft ze ernaar om meer jong en divers talent in de Nederlandse bestuurskamers te krijgen. Niet zonder tegenwind: zo merkt ze tijdens lezingen dat de discussie over diversiteit op scherp staat. ‘Nu weten we het wel’ of ‘Ik ben helemaal klaar met deze discussie; de witte man heeft alles verkeerd gedaan’ zijn uitspraken die ze te horen kreeg. De vrijblijvendheid is er wel uit, aldus Muusse. Ze laat zich er allerminst door uit het veld slaan.

Wat is het grootste misverstand over duurzaamheid en generaties?

‘Nederland is niet het braafste jongetje van de klas als het gaat om duurzaamheid. De huidige generatie bestuurders denkt vaak dat we al heel veel doen. Ook omdat ze ervaren hun hele leven al “drager” te zijn geweest van het thema. Ik hoor opmerkingen als: “In de jaren 70 en 80 hadden we al de Club van Rome, we hebben al van alles bereikt” en “We lopen in Nederland echt voorop met energie-efficiëntie en een schone industrie.” Maar in mijn optiek, en ook in die van mijn generatiegenoten, gaat het helemaal niet goed. We zien juist dat we op zoveel vlakken achterlopen in de lijstjes. Natuurlijk, als je kijkt naar individuele bedrijven, dan zijn er uiteraard koplopers in Nederland met de nieuwste innovaties. Mede omdat het hun businessmodel is om qua innovatiekracht bij de beste van de wereld te horen. Dat heeft voor mij niet zoveel te maken met hun duurzaamheidsinspanningen. Want als je daarnaar kijkt, zie je dat veel van hen toch vaak het minst mogelijke doen of zelfs lobbyen tegen iedere vorm van strengere maatregelen. Als je echt zover vooroploopt, zou je duurzaamheid moeten omarmen.’

‘Er is geen overeenstemming of gedeelde visie tussen die generaties, dat fascineert me. Als je denkt dat het goed gaat, dan kun je natuurlijk ook minder urgentie geven aan duurzaamheid. Het Klimaatakkoord vind ik wel een mooi voorbeeld. Je ziet daar twee tonen in het bedrijfsleven. Een groep die zegt: het is nu klaar, we moeten veel meer doen aan het klimaat en kom maar met zo’n CO2-heffing. Andersom heb je ook een belangenorganisatie die doet alsof het hele land instort als we die heffing invoeren. Wat is precies waar? Het is bijzonder dat er zoveel misverstanden over bestaan en dat er compleet anders over gedacht wordt. Dit zie je bij het Klimaatakkoord sterk naar voren komen en het frustreert de onderhandelingen.’

Welke bijdrage wil jij leveren aan een duurzaam Nederland?

‘In de eerste plaats wil ik jonge mensen faciliteren. Ondernemers met ideeën die voor zichzelf willen beginnen of juist mensen die vanuit het bedrijf waar ze werken een duurzaam project willen starten. Zeker de mensen die in een corporate omgeving zitten, wil ik stimuleren om wat rebelser en ondernemender op te treden en harder te gaan dan de rest. Ik geloof namelijk sterk dat je binnen een bedrijf een kritische massa nodig hebt die verder gaat dan waar het bedrijf misschien aan toe is, om tot verandering te komen. Vanuit die gedachte creëer ik een community waarin mensen projecten uit kunnen werken en waarin ze elkaar helpen. De Energieboot en Blikverruimers zijn twee initiatieven om jonge mensen te stimuleren door te gaan en de ambities nog groter te maken. De Energieboot begon ik zeven jaar geleden om jong talent uit de energiesector te helpen. Leiderschap vormt in dit programma een belangrijk onderdeel. Het is wat mij betreft een misverstand dat we die energietransitie nog niet kunnen doorzetten. Ik ben - net als Ruud Koornstra en Jan Terlouw - heel erg van de school die meent dat we alle technische oplossingen wel hebben, maar dat het vaak een kwestie is van leiderschap en gedrag. In plaats van met de slimste jonge mensen allerlei berekeningen te maken, kunnen we beter kijken naar wat de belemmeringen in ons gedrag en in het leiderschap in ons bedrijf zijn om die volgende stap te zetten. Ik geloof dat wanneer een leider een duidelijke missie formuleert, mensen dan vanzelf met nieuwe oplossingen en projecten komen. Eerst is gedragsverandering nodig.’

Wie is jouw inspiratiebron?

‘Toen ik in mijn eerste studiejaar bij MVO Nederland startte, ben ik erg gestimuleerd door de mensen die ik tegenkwam, zoals Willem Lageweg en Herman Wijffels. Zij zeiden: “Treed als jonge generatie op de voorgrond! Waarom zien we zo weinig van jullie leeftijdsgenoten in deze discussie?” Toen heb ik samen met Anne Walraven, Marjan Kloosterboer en Eva Gies de Duurzame Jonge 100 opgericht: een lijst met 100 jonge ondernemers in Nederland. Eigenlijk was mijn inspiratiemoment de dag dat al die gezichten op de voorpagina van de NRC stonden onder de titel: dit is de jonge, groene generatie. Dat was een kippenvelmoment, niet zozeer om het succes, maar omdat je ziet dat je eigenlijk heel snel veel positiviteit creëert als je met een paar mensen een goed idee hebt. Met een positieve insteek kun je mensen organiseren. Er kwamen zoveel reacties; de hele jonge beweging werd gemobiliseerd. Toen wist ik: voor mijn werk wil ik DIT wel continu doen. Mensen in beweging krijgen, bij elkaar brengen en helpen met de volgende stap. Je ziet nu acht jaar later dat er uit die top 100 veel succesvolle bedrijven en initiatieven zijn ontstaan. Dat is heel gaaf.’

Waar droom jij van?

‘Ik droom van een internationale uitbreiding van deze beweging. Dit is zo’n mondiaal thema; het is interessant om te weten wat onze generatiegenoten aan de andere kant van de wereld doen. Een andere droom is dat de beweging inclusiever wordt. Ik zie vooral vaak de hoger opgeleide jongeren uit de Randstad en zou er graag een bredere maatschappelijke beweging van maken. Hiermee hangt samen dat het niet per se een politiek thema moet zijn, zoals het nu vaak geframed wordt, maar een vanzelfsprekendheid of een basisvoorwaarde van hoe we willen omgaan met onze wereld. Het raakt iedereen.’

Wat is er volgens jou nodig om die volgende stap te zetten?

‘We hebben heel erg de neiging om naar de buitenwereld te kijken en van alles te veranderen. Als het gaat om klimaat, dan spreken we over CO2, techniek en geld. Ik geloof niet dat we onze doelen halen met nieuwe wetten bijvoorbeeld. Om een volgende stap te zetten, moeten we wat meer naar binnen kijken. Naar hoe we zelf in elkaar zitten, wat ons belemmert om duurzamer met de wereld om te gaan. Welk leiderschap nodig is om dit tot een succes te maken. In plaats van de transities heel technisch aan te vliegen, is meer handelen vanuit bewustzijn en emotie nodig. Door mensen op te leiden of ze deel te laten nemen aan leiderschapsprogramma’s zoals de Energieboot, hoop ik dat ze dit al vroeger in hun loopbaan kunnen meewegen in besluiten.’

Tot slot: wat moeten we vanavond lezen/luisteren/bekijken ter inspiratie?

‘Dan ga ik voor de tijdloze klassieker Walden; en de plicht tot burgerlijke ongehoorzaamheid van Henry David Thoreau. Een autobiografisch essay van de toen 28-jarige Thoreau die zich terugtrok in een bos aan de rand van het Waldenmeer.’