Ruud Koornstra: 'Het paradijs op aarde is makkelijker te verwezenlijken dan een man op de maan'

Wie zijn die mensen, die Nederland met hun aanstekelijke drive, innovatieve oplossingen, diepgaande kennis en/of ondernemersgeest verder verduurzamen? Duurzaamheid.nl zet deze helden, verbonden aan ons platform, graag in the picture. Elke maand kun je nader kennismaken met een van hen. Deze maand is het woord aan Ruud Koornstra, mede-oprichter van Tendris en ondernemend activist bij stichting voor disruptieve operaties Delta-9.

Voor Ruud Koornstra beginnen grote veranderingen met grote dromen. Na de verkoop van zijn succesvolle televisiebedrijf stond de activistisch ondernemer aan de wieg van innovaties als de Pharox-ledlamp, energiebedrijf Oxxio, elektrisch vervoerexpert The New Motion en XXImo, de mobiliteitsservice die je zakelijk vervoer koppelt, plant en afrekent. Nu zet hij een stap verder als ondernemend activist, om anderen uit te dagen hun stippen op de horizon te zetten. Ruud Koornstra, over technologie en wil, groots durven dromen en exponentiële impact.

Wat is het grootste misverstand over duurzaam ondernemen?

‘Voorheen dacht ik, net als veel anderen, dat we technologie nodig hadden om de wereld te redden. Dat ging ik ontwikkelen, tot ik me realiseerde dat ons laboratorium vol stond met technologische oplossingen. Het probleem zit niet in de hardware: het zit tussen onze oren. Sterker nog, we moeten oppassen dat we ons niet door de technologie, door beschikbare opties laten leiden. Laten we de stip op de horizon zetten en actief bepalen hoe we willen dat de wereld eruit gaat zien!

Toen ik met mijn ledlamp naar grote bedrijven uit de lichtsector stapte, kreeg ik nul op rekest. De managers gaven aan pas over tien jaar een ledlamp op de markt te willen brengen, uit economische overwegingen. Maar het ging mij niet om die lamp, ik wilde dat er minder energie verbruikt werd. Ja, was het volgende argument, we moeten denken aan de werkgelegenheid en aan de pensioenen. Bullshit! Denken aan werkgelegenheid en pensioenen vandaag is hetzelfde als op kledingvoorschriften letten op een zinkend schip. Het is de verkeerde prioriteit. Een ander voorbeeld: wanneer we een zachte winter hebben, verbruiken we minder gas. Dat is slecht voor de economie, zegt men dan. Nee; het is goed voor de wereld! Dat kortetermijndenken en die tegenstrijdigheden moeten uit het systeem. Dat we kunnen veranderen, dat is vaak genoeg bewezen – toen er eind jaren 50 in Slochteren gas werd gevonden, had Nederland binnen zes jaar een gasnet. Het kan dus wel, het kan absoluut. Het gaat puur om de wil. En die wil kan er alleen zijn als dat punt in de verte, die schets van de nieuwe wereld neergezet wordt.’

Welke bijdrage wil jij leveren aan een duurzaam Nederland?

‘Als duurzaam ondernemer heb ik vaak verwijten gekregen: jij zet je in omdat je klanten wil hebben voor je groene stroom, voor je lampjes, voor je elektrische auto’s. Maar dáárvoor zit ik hier niet. Ik zit hier vanwege het grotere belang. Geld verdienen is niet erg, je moet je boterham verdienen, maar de balans en de intentie moeten kloppen. Wanneer ik terugkijk op mislukte projecten, zie ik dat deze niet slaagden doordat mijn intentie niet juist was: het was dan toch hebberigheid, prestige of ego wat me dreef. Ook mij is niets menselijks vreemd, natuurlijk! Nu ik dat inzie kan ik beter stilstaan bij wezenlijke vragen. Waar gaat dit precies over? Wat is het grotere belang? Zo kan ik zuiverder sturen.

Toch blijft dat persoonlijk belang voor anderen een struikelblok. Wat dat betreft denken we ouderwets, in termen van belangenverstrengeling in plaats van belangenversterking – maar zo werkt het, helaas. Daarom wil ik me nu inzetten als ondernemend activist. Dat maakt mijn geloofwaardigheid, en daarmee mijn impact, groter. Dan gaat verandering sneller. Ik wil mensen aanmoedigen de stippen op de horizon te zetten, die grootse dromen te visualiseren, robuuste doelen te stellen. Vaak stel ik deze vraag aan een volle zaal: waar droom je van? De antwoorden verbeelden kleine dromen, minidroompjes. Nee, zeg ik, droom groot! Nee, groter!! Nog groter!!!

Dat vermogen roep je op door verhalen te vertellen en te inspireren. De ledlamp en de elektrische auto zijn daarbij slechts symbolen: het laat zien dat we niet in hoeven te leveren op kwaliteit van leven bij het bereiken van onze duurzame doelen. Het laat zien wat er mogelijk is als we groots dromen.’

Wie is jouw inspiratiebron?

‘Inspiratie krijg ik van mensen die het lef hebben om te dromen, die iets vanuit het niets creëren en dat aan de wereld geven. Dokter Röntgen deed dat: hij vond de x-ray uit, implementeerde zijn innovatie en wilde er niet eens zijn naam aan verbinden. Kennedy kon ook groots dromen. Hij zei simpelweg: “Ik wil een man op de maan, binnen tien jaar.” Monden vielen open, maar een jaar later sprak hij opnieuw: “Ik wil een man op de maan, binnen negen jaar. Ik weet nu hoe: met een raket, gemaakt van materiaal dat nu nog niet bestaat.” Hij had het lef een punt op de horizon te zetten. De rest is geschiedenis.’

Waar droom jij van?

‘Mijn droom is het paradijs op aarde, in 2030, voor iedereen. Dat is makkelijker te verwezenlijken dan een man op de maan. Het paradijs houdt in dat iedereen gelukkig is. Geluk is voor iedereen verschillend, dus dat kun je zelf invullen, maar de basis is dat iedereen voldoende eten en drinken heeft, toegang heeft tot nagenoeg gratis energie, gezond is, en plezier heeft. Hoe dit kan werken zie je bij de mierenhoop. Mensen zijn intelligente wezens, maar veel mensen bij elkaar levert een vrij dom systeem op. We houden mensen aan het werk met controlesystemen en fraudedesks, terwijl robots steeds meer arbeid op zich nemen. Mieren zijn daarentegen niet slim of hardwerkend: de helft van de mieren in een mierenhoop doet niets. Toch is hun systeem enorm effectief en intelligent.
Wanneer we dit als uitgangspunt nemen en ons systeem slimmer inrichten, bijvoorbeeld door middel van een basisinkomen, kunnen we doen waar we goed in zijn: creëren. Ieder mens wil creëren, ieder op zijn eigen niveau en eigen gebied. Niemand vindt het leuk om achter een lopende band te staan. Laatst sprak ik metselaars die een gebouw restaureerden. Dit is geweldig, zeiden zij, om weer bezig te zijn met het vakmanschap. Dat is het paradijs op aarde.’

Wat is er volgens jou nodig om een volgende stap te zetten richting verduurzaming?

‘We moeten ons realiseren dat onze keuzes ertoe doen. Wanneer je bijvoorbeeld over de snelweg rijdt, liggen de bochten van afslagen vol afval. Waarom denk je dat het daar ligt? De mensen die dat uit hun auto gooien weten dat het niet mag: daarom gooien ze het weg in een bocht, want daar rijdt niemand voor of achter je die je kan betrappen. Zodra je beseft dat het niet hoort, doe je dat niet meer. Het zit in die nuances, in die kleine vragen. Klopt dit? Hoort dit? Nee? Dan moet je het niet doen. Zo krijg je door dat jouw kleine stap invloed heeft. Jij bepaalt. Ga daarom zelf nadenken, durf groot te dromen en deel die dromen. Dan gaat het exponentieel snel. In een paar weken spelen 1,4 miljard mensen Pokémon Go. Als je dat teweeg kunt brengen, wat kun je dan teweegbrengen in de maatschappij? Als iedereen dat doet, op zijn eigen vakgebied, in zijn eigen sector, als we ons realiseren dat the sky the limit is, dan halen we de kracht van mensen terug.’

Tot slot: wat moeten we vanavond ter inspiratie lezen/luisteren/bekijken?

‘Ik zou de volgende vraag willen stellen: lees je weleens een artikel over een onderwerp waar je verstand van hebt? En, klopt dat verhaal? Vaak niet. Dat geldt ook voor artikelen waar je geen verstand van hebt. Ga dus zelf nadenken en oordeel zelf. Laat je voorzien van feiten en trek je eigen conclusies. Mensen zijn niet dom. Ze hebben de kracht om andere beslissingen te nemen en met hun keuzes de wereld te sturen, maar daarvoor is het vormen van visie, van een stip op de horizon, van groot belang. Zelf nadenken is van groot belang. We moeten beseffen dat ieder individu ertoe doet in deze snel veranderende tijd. Dan kunnen we met onze keuzes de wereld veranderen.’

Meer lezen over de projecten en ideeën van Ruud? Op www.tendris.nl kun je meer lezen over de verschillende projecten waarvoor hij zich heeft ingezet. Lees op de Telegraaf.nl zijn wekelijkse columns terug die hij al 8 jaar schrijft voor deze krant. Ook heeft hij de bijzondere ontmoetingen, inzichten en oplossingen van zijn ondernemerschap beschreven in de bestseller: ‘Met een lampje de wereld redden: wat LED je?’ Het boek laat zien welke veranderingen mogelijk zijn – wanneer we verantwoordelijkheid nemen.